Toen in Zwolle: voor 12 cent met de paardentram door de binnenstad

1885: opening van de eerste tramweg

Een dag na de feestelijke opening op 16 juli 1885 was het zover: de eerste wagen reed over de nieuwe, Zwolse tramweg. De weg begon bij het Katerveer en eindigde bij de tegenwoordige Harm Smeengekade. Een ritje kostte 12 cent. Klinkt goedkoop, maar dat was in die tijd redelijk duur. Een ritje vanuit het Katerweer was in die tijd wel een goede manier om snel naar de binnenstad te komen.

Was de tram er nog niet? Vlakbij de halte was een bakkerij in een boerderij gevestigd. De familie Ramaker bakte daar lekkere broodjes, stelt het Historisch Centrum Overijssel.

1885: uitbreiding naar Luttekestraat

Al gauw, in hetzelfde openingsjaar van de paardentram, werd de tramweg doorgetrokken naar de Grote Markt. De weg liep via de Kamperstraat en Luttekestraat. Op deze prentenkaart is de paardentram vanaf het begin van de Luttekestraat, vanaf de Voorstraat, te zien. Zie je ook de scherpe bocht op de foto? Dat was nogal een ding in Zwolle. Daarover later meer.

En naar de Grote Markt

Het is gek om voor te stellen, maar de paardentram ging vroeger dwars over de Grote Markt. Waar je stadscafé Blij ziet, zat vroeger Sociëteit de Harmonie. In die tijd vond op de Grote Markt ook de Zwolse melkhandel plaats. Was je in die tijd melkboer, dan moest je vaak langs de voorgevel van De Harmonie staan.

1889: uitbreiding naar station

In 1889 werd het tramnet uitgebreid en twee jaar later geopend. Je kon nu ook met de tram van het station door de andere kant van de Luttekestraat, langs de gracht en de tegenwoordige Burgemeester van Rooijensingel. Een ritje van de Grote Markt naar het Zwolse station kostte in die tijd 7,5 cent. Het schijnt dat de rit weinig werd gebruikt. Men vond de afstand te kort en het kaartje te duur. Alleen als het regende werd de lijn veel gebruikt.

1893: uitbreiding naar de Brink

In 1893 was er weer een uitbreiding van het tramnetwerk. De Zwolse gemeenteraad wilde dat de tram naar de Brink zou gaan, omdat daar ook een nieuw stoomtramstation werd gebouwd. Bij de Brink kon je zo overstappen van een paardentram op een stoomtram.

De nieuwe route van de paardentram zag er als volgt uit. Vanaf de Diezerstraat kon je langs de Brink, door naar het Sophia ziekenhuis aan de Rhijnvis Feithlaan. Een ritje van de Grote Markt naar het ziekenhuis kostte zo’n 10 cent.

Pas op, gevaarlijke bocht

De bocht tussen de Kamperstraat en Luttekestraat was jarenlang een ding in Zwolle. De bocht was zo scherp dat de wagens er hinder door ondervonden. Er ontspoorde weleens een rijtuig en ook reizigers hadden klachten. Daarom besloot men in 1907 de rails te verleggen, langs de Emmawijk en over de Nieuwe Havenbrug.

Bijzonder detail: net als op de tegenwoordige bussen werd er vroeger al reclame geplaatst op de paardentram. Op de foto hieronder maakt J. Zijlstra Hzn. reclame voor zijn winkel in koloniale waren en eetwaren.

1919: einde van de Zwolse paardentram

In 1919 had de Zwolsche Tramwegmaatschappij, de ZTM, over het jaar 1918 1000 gulden verlies geleden. De gemeente wilde niet helpen en weigerde de subsidie die ze kregen te verhogen. Na 34 jaar reed de paardentram op 7 augustus 1919 voor de laatste keer. Het spoor is vrijwel overal verwijderd.