Terug in de tijd: dit bekende Zwolse café was vroeger een bordeel

Aan de stadsgracht ligt Café De Tagrijn. Al decennialang kun je er terecht voor een biertje, wijntje of andere borrel. Maar het bekende Zwolse café stond vroeger niet al te best bekend in Zwolle. We gaan terug in de tijd toen het pand in de negentiende en twintigste eeuw een bordeel was.

De Tagrijn had door de jaren heen veel verschillende functies, waaronder een bordeel. Decennialang stond het in Zwolle bekend als De Drie Zwaantjes, een van de vele (soms illegale) bordelen die je in het Zwolse centrum in de achttiende en negentiende eeuw vond. Het pand stond in de negentiende eeuw vanwege het imago niet al te best bekend, schreef bijvoorbeeld de Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant in 1960.

Sekswerkers in het bordeel

Uit oude registers, die de site Sekswerkerfgoed benoemt, blijkt dat de meeste vrouwelijke sekswerkers aan het eind van de negentiende eeuw 21 jaar of ouder en ongehuwd waren. Bijvoorbeeld de 21-jarige Marie Juliette Clouvel. Zij werkte in 1881 drie weken in de straat van het bordeel. “Naast de Nederlandse bordeelhoudster werkten er in dit pand een Nederlandse en twee Duitse vrouwen”, stelt de site.

Tekst gaat verder onder de foto.

Na twee maanden weer weg

40 procent van alle vrouwen vertrok in die tijd na twee maanden uit Zwolle, vaak samen met een collega. Dat deden ze vaak om een medische keuring of gedwongen opname te ontlopen. Ze gingen bijvoorbeeld naar Amsterdam, omdat ze daar geen medische keuring voor hun beroep nodig hadden. In de hoofdstad was ook een bordeel dat nauwe banden met Zwolle onderhield. Sekswerker Marie ging overigens niet naar Amsterdam, maar naar Antwerpen.

Politie en bordeelhouders

Niet iedereen was even blij met bordelen, zoals De Drie Zwaantjes. Zo was er in Zwolle een groep die prostitutie bestreed: Franssen van de Middernachtszending. Zij stoorden zich mateloos aan de relatief goede band tussen de bordeelhouders en politie. Zo ging een agent in 1908 vissen met bewoners van het bordeel, meldt Sekswerkergoed. Best opmerkelijk, want in 1900 voerde Zwolle een bordeelverbod in.

Leger des Heils

Het pand waarin nu De Tagrijn is gevestigd, is ook een tijd gebruikt als opvang voor het Leger des Heils. Zo waren er in maart 1890 openingsbijeenkomsten voor 10 cent. Volgens Sekswerkerfgoed waren dit anti-prostitutiebijeenkomsten. De burgemeester verbood in eerste instantie dit soort samenkomsten, mede door het slechte imago van het pand. Anderhalve week later mochten de bijeenkomsten toch plaatsvinden. Het doel van Het Leger Des Heils was volgens hen heel nobel, namelijk om ‘de medemens zoveel mogelijk te helpen en de wereld te winnen voor Christus’, schreef de Provinciale en Zwolsche Courant in 1960.

Tekst gaat verder onder de foto.

Café De Tagrijn

Van De Drie Zwaantjes is anno 2023 geen sprake meer. In 1976 opende Theo Dragt Café De Tagrijn en sindsdien is de functie van het bruine café onveranderd gebleven.