Van de schandpaal tot de brandstapel: deze straffen werden in de Middeleeuwen uitgedeeld in Woerden

Naar de gevangenis

Pleeg je tegenwoordig een ernstig misdrijf, dan beland je waarschijnlijk achter de tralies. Vroeger had de gevangenis veelal een andere functie: Woerdense verdachten wachtten hier de uitvoering van hun straf af. De reden dat een gevangenisstraf niet vaak werd uitgedeeld, was dat de samenleving weinig baat had bij de straf. De gevangenis werd dus meestal als een ’tussenstap’ gezien.

Gevangenis in Woerden

Veroordeelde stadsgenoten gaan nu naar een gevangenis ergens in Nederland. Vroeger werden Woerdenaren gevangen genomen in het Kasteel van Woerden. Dit fungeerde van juli 1861 tot 1 september 1872 als vrouwengevangenis. 

Bron: Historisch Nieuwsblad.

Handen afhakken

Veel Woerdenaren kochten hun brood, vlees, vis en groenten vroeger op de markt. Helaas waren de producten voor veel mensen te duur en terugvallen op een uitkering was geen optie. Stelen was een groot risico: werd een Woerdenaar op heterdaad betrapt, dan werden de handen vaak afgehakt. Op die manier was een dief snel te herkennen en kon-ie zijn ‘beroep’ niet meer uitvoeren!

Bron: Gevangenenpoort.

Schaamfluit

Loop je door het centrum, dan zie je regelmatig een straatmuzikant zitten. Diegene heeft vaak veel bekijks! Gelukkig voor deze persoon is het een professional, want vroeger hadden muzikanten het zwaar. Een slechte muzikant liep het risico om een zogenoemde schaamfluit te krijgen. Dit was een enorme fluit die een Woerdenaar om zijn nek hing, waardoor heel de stad zag dat hij geen muzikale held was.

Bron: Historia Magazine.

Schandsteen

Op zondag was heel Woerden in de Heilige-Bonaventurakerk te vinden. Vaste prik, voor iedereen! Maar wat nou als je te laat kwam? Dan werd je gestraft. De meest voorkomende manier was de schandsteen. Die moest je een tijd lang om je nek dragen terwijl je door Woerden liep. Dit lijkt misschien niet heel erg, maar vergis je niet: de stenen waren kilo’s zwaar.

Onterende straffen

Naast de schandsteen waren er ook andere varianten om Woerdenaren te generen. Denk aan de schandmantel, schandstoel of zelfs de schandkooi. Van deze items zijn niet veel afbeeldingen te vinden. Hieronder zie je een schandmantel die in Duitsland werd gebruikt.

Verbanning

Een gebiedsverbod, beter bekend als verbanning, was in de Middeleeuwen een van de zwaarste straffen die Woerdenaren konden krijgen. De straf werd bij verschillende misdrijven opgelegd. Volgens deze site stond verbanning uit Woerden gelijk aan de doodstraf. “Wie voorgoed verdreven wordt van huis en haard, heeft grote kans te eindigen als struikrover of lijf en leden te verliezen.” Het doel van een verbanning was dat ‘ongewenste personen’ voor altijd uit de maatschappij verdwenen waren.

Zeg nou zelf: verbannen worden uit Woerden klinkt als een heftige straf, nietwaar?

Brandstapel

De verhalen van heksen op de brandstapel zijn bij veel mensen misschien wel bekend. Maar de verbrandingsdood kwam vaker voor. Rechters deelden deze straf bijvoorbeeld ook uit aan mensen die een ander geloof aanhielden. De brandstapel werd vaak midden op het Kerkplein gezet, want heel de stad keek mee.

Bron: Historia Net.

Naakt op een paard

Ja, de kop las je goed. Woerdenaren die ervoor uitkwamen dat ze op mensen van hetzelfde geslacht vielen, konden hiervoor op een bizarre manier gestraft worden. Volgens dit NTR-programma moesten deze mensen naakt, achterstevoren op een paard rijden door de stad. Dat was niet alleen gênant voor de Woerdenaar, maar zorgde ook voor vermaak.

Gelukkig liggen de tijden van deze straffen ver achter ons!