Mysteries opgelost: wat doet die steen vol letters midden op de stoep bij de molen?

In de rubriek ‘Woerdense mysteries’ lossen we elke week een Woerdens raadsel op. Zoals het verhaal achter de graffitimannetjes met twee armen in de lucht die je op veel plekken in Woerden ziet. Deze week duiken we in het verhaal van die steen in de bocht van de Meulmansweg naar de Wilhelminaweg. Wat is dat voor steen met al die letters erop en wat doet het daar midden op de stoep?

Er was eens… zo beginnen vaak sprookjes. Maar in dit geval is het geen sprookje maar een echt verhaal. Er was eens ene Heliogabalus. Vinden wij ook niet de meest gangbare naam, maar goed, dat was zijn naam. Heliogabalus was zo’n beetje in de 2e eeuw na Christus een zonnegod in de stad Homs, in Syrië. In eerste instantie was dat een lokale godsdienst die in de loop van de tijd steeds verder verspreid raakte.

Een van de plekken waar de godsdienst terechtkwam was Breuci (omgeving huidige Balkan). Daar woonde een Romeinse soldaat genaamd Lucius Terentius Bassus. En soldaat Lucius kwam naar Woerden.

(Lees verder onder de afbeelding)

Houd je aan de regels!

Lucius woonde in het fort Castellum, dat Romeinse fort onder ons Kerkplein. Hij was vaandeldrager en daarmee de rechterhand van de commandant in het fort. Hij wilde zijn zonnegod vereren maar hij had wel te maken met wat Romeinse regeltjes:

1. Je moet eerst de Romeinse god Minerva aanbidden
2. Je moet de keizer aanbidden (in die tijd was dat – je verzint het niet – Ceasar Titus Aelius Hadrianus Antonius Augustus Pius)
3. Daarna mocht je je eigen god aanbidden

Vaandeldrager Lucius deed zoals het hoorde toen hij in Woerden woonde en hij creëerde een altaar, keurig volgens de regeltjes. Dat was zo’n beetje op de plek waar je die steen ziet staan vlak bij de molen. En dat werd eigenlijk bij toeval gevonden, nog niet eens zo heel lang geleden.

Toevalstreffer

In 1988 moest het terrein rond de Oranjestraat van de voormalige gasfabriek gesaneerd worden. Tijdens dat werk werd een stuk natuursteen gevonden. Toevallig stond er een historicus uit Bodegraven te kijken bij de graafwerkzaamheden. Hij herkende in het stuk natuursteen het historische Romeins altaar. Had deze man er niet gestaan, dan was de steen waarschijnlijk gewoon verdwenen met de rest van het puin.

(Lees verder onder de afbeelding)

Lex Albers van de Stichts Hollandse Historische Vereniging (SHHV) vertelt waarom de vondst zo uniek en bijzonder is: “Er hebben hier tussen ongeveer 47 en 275 na Christus duizenden Romeinse soldaten gewoond in Woerden. Maar er is er maar één waar we een naam én een verhaal bij hebben. En dat is Lucius.”

Letterbrij

De letters en afbeeldingen op de steen vertellen namelijk zijn verhaal. Er staat:

P.S.I.C.T.A.HA
A.A.P.
SOLI.[nvicto] HELAGA
BALO ET MINER[vae]
L.[ucius] TERENTIVS
BASSVS S[signifer] COH[ortis]
III.BREVCOR

Niet te doen natuurlijk, om dit als leek te snappen. Maar bij de SHHV hebben ze er gelukkig een vertaling van gemaakt: “Tot heil van imperator Ceasar Titus Aelius Hadrianus Antonius Augustus Pius heeft Lucius Terentius Bassus, vaandeldrager van de derde cohors van de Breuci dit altaar gewijd aan de zonnegod Helagabalus en Minerva.”

Lucius en zijn legende

Omdat dit verhaal en de steen zo uniek zijn, kun je in Woerden nog meer verwijzingen vinden naar Lucius en diens verleden in de stad. De steen bij de molen dus, dat is een replica. In de bibliotheek staat nog een replica, maar dan in de oorspronkelijke kleuren. En ook de échte altaarsteen is nog in de stad te bewonderen. Die staat op de zolderetage van het stadsmuseum.

Ben je nieuwsgierig geworden en wil je meer weten over Lucius? Je kunt in Woerden zelfs een smartphone-game doen, waarmee je op speurtocht gaat door Woerden langs al die plekken met een betekenis. Startpunt: de bieb. Naam van de game: Legend of Lucius.

Meer mysteries lezen?

Kijk eens bij deze verzameling ‘Mysteries opgelost’.

• Wat deze Amerikaanse slee te maken heeft met het mysterie van Oostdam 13

  Onlangs schreven we in onze rubriek 'mysteries opgelost' over onze zoektocht naar Oostdam 13, het huis dat de naam Eldorado...

  

• Mysteries opgelost: wat is het verhaal van het kanon bij de Blokhuisbrug?

  Fiets, wandel of vaar eens door Woerden met je ogen éxtra goed open voor al dat moois om je heen....