Mysterie opgelost: de paaltjes met oranje bovenkant op verschillende plekken in Woerden

Mysterieuze paaltjes gespot! Tijdens de werkzaamheden aan de Oostdam vorig jaar doken er opeens twee opvallende paaltjes op. Donkere palen van steen met een oranje bovenkant. Waar hebben we die eerder gezien in Woerden? Een van de paaltjes was bijna verdwenen. Maar dankzij een oplettende Woerdenaar werd de paal weer teruggeplaatst.

Langs de Oostdam stond een heg. En daar waren twee paaltjes jarenlang verstopt. Toen de heg weg werd gehaald, doken ze weer op. De palen lijken op een paaltje waar je ongetwijfeld al eens langs bent gelopen of gefietst. Want langs de Westdam staat er ook één!

Basalt

Maar wat zijn het nu voor paaltjes? Het gaat om hectometerpalen. Tegenwoordig ken je ze als groene bordjes langs de weg. Vroeger zagen ze er dus ietwat anders uit. “De hectometerpalen zijn gemaakt van basalt en zijn zeshoekig met een oranje en wit gekleurde top. Basalt bestaat uit lava en wordt gespleten. Daardoor zijn het geen eenvormige palen”, vertelt Ernst Meijer van het Gilde Woerden ons.

Rijksweg dwars door Woerden

Net als nu, waren de hectometerpalen er voor de lengteaanduiding. In 1820 werd de rijksweg 212 tussen Utrecht en Leiden opgeknapt. En die weg liep dwars door Woerden. Onder andere door de Leidsestraatweg en de Utrechtsestraatweg. Langs de weg werden later op een gegeven moment de paaltjes geplaatst. Ooit stond er ook een nummer op.

Ernst: “Vanzelfsprekend waren er toen nog geen auto’s, maar postkoetsen en rijtuigen.” Door verschillende wegverbredingen zijn de meeste van de paaltjes verdwenen. En door het vele verkeer werden er in de vorige eeuw snelwegen aangelegd, zoals de A12 in 1941. Een rijksweg dwars door Woerden was dus niet meer nodig.

Tekst gaat verder onder de foto’s >

2

Meer hectometerpaaltjes in de stad?

Maar ze zijn niet allemaal verdwenen. Waar er altijd één paaltje vol in het zicht heeft gestaan aan de Westdam, zijn er nu een enkele bij. Onder andere de twee aan de Oostdam. Als je er nu langs loopt of rijdt, dan kun je ze nog goed zien ondanks de begroeiing die op de foto’s nog niet is te zien. Ernst weet ons te vertellen dat er nog meer paaltjes in de stad te vinden zijn. Dus wij lopen een rondje langs de oude rijksweg. En verhip, we spotten er eentje in de Leidsestraatweg (zie foto helemaal bovenaan).

Er staan minimaal twee paaltjes langs de Utrechtsestraatweg. Vergezeld door een groen hectometerpaaltje. Eentje staat ongeveer tegenover De Beren. En na het publiceren van dit artikel kregen we nog een tip binnen op de redactie. Er staat nog een paaltje langs de Utrechtsestraatweg bij het oude postkantoor, zie onder:

Tekst gaat verder onder de foto >

Enige plek?

“Woerden is een van de weinige, zo niet de enige plek waar de palen nog aanwezig zijn. Aan de Oostdam was bij mij één paaltje al bekend. De andere kwam tevoorschijn tijdens de werkzaamheden aan de Oostdam.” De andere paal aan de Westdam was eens plotseling verdwenen. Later werd hier een ander paaltje voor teruggeplaatst. “Helaas is-ie wel te hoog boven de grond geplaatst.”

Tekst gaat verder onder de foto >

Stukje geschiedenis behouden

Ernst was de drijvende kracht die ervoor heeft gezorgd dat de paal weer werd teruggezet door de gemeente. “Ik keek daarom al langer met argusogen naar wat er met de hectometerpalen aan de Oostdam zou gebeuren.” De paaltjes staan nog altijd op hun plek, waardoor een stukje geschiedenis van Woerden is behouden.

Als je nu langs de paaltjes loopt, dan heb je nu het verhaal erbij. En mocht je ergens in de stad nóg zo’n hectometerpaaltje van basalt zien, laat het ons weten!