Mysterie: kreeg de Havenstraat zijn naam door een schrijffout in 1896?

De binnenstad van Woerden heeft een rijke geschiedenis. Eén van de straten die al eeuwenlang bestaat is de huidige Havenstraat. Het pand met nummer 53 is zelfs één van de oudste panden in de stad (anno 1572). Door de jaren waren er in de straat koeien- en paardenmarkten en vond je er veel winkels, pakhuizen en bedrijven. De Havenstraat mag dan wel een begrip zijn, maar wist je dat de straat vroeger anders heette? En wist je dat er een theorie is over dat de naam door een schrijffout is ontstaan?

Nog steeds is de Havenstraat een fijne straat om even door heen te lopen. Je kunt een bezoekje brengen aan een bakkerij die al 100 jaar bestaat, naar de winkel met modeltreinen (zoveel zijn er niet meer in Nederland) of naar de soep- en saladebar SOEPel. Maar een besluit in 1896 zorgde ervoor dat de straat een andere naam kreeg.

Gansoord, Schapensteeg en Haverstraat

Tot 1896 was de huidige Havenstraat onderverdeeld in drie delen met allen een eigen naam: Gansoord, Schapensteeg en Haverstraat (met de R). Op 21 april 1896 kwam er een raadsbesluit waarin alle straatnamen in de Woerdense binnenstad werden opgenomen. Wij kijken even in het Straatnamenboek van Woerden (uit 1996) en zien daar iets heel opmerkelijks staan bij de Havenstraat, iets over een mogelijke schrijffout. Intrigerend!

Eén van de auteurs van het straatnamenboek is Rob Alkemade, momenteel werkzaam voor RHC Rijnstreek en Lopikerwaard. Rob: “Wat er in 1896 allemaal is voorafgegaan aan het voorstel om de Haverstraat, Gansoord en Schapensteeg te hernoemen, is helaas niet meer terug te vinden in het gemeentearchief. Een aantal straatnamen kreeg een andere naam, terwijl voor andere straten de bestaande naam werd bevestigd.”

Deel hernoemd

“Zo werd over Gansoord en de Schapensteeg, het stuk van de huidige Havenstraat tussen de Meulmansweg en het Kerkplein, vermeld, dat dit voortaan de naam Havenstraat zou krijgen. Over het stuk tussen het Kerkplein en de Wilhelminaweg, dat al sinds eeuwen Haverstraat heette, wordt in het besluit niets gezegd. Ik vermoed, dat men die naam gewoon wilde handhaven en dat men de Schapensteeg en Gansoord, die in het verlengde lagen, dezelfde naam wilde geven”, zegt Rob.

Relatie met haven

De naam Havenstraat klinkt voor velen heel logisch, want even verderop vind je de haven van Woerden. Rob: “Van het idee, dat ik in 1996 nog had, toen het straatnamenboek uitkwam, dat er een relatie tussen de Havenstraat en de Haven zou zijn, ben ik nu minder overtuigd. De Haven was in 1896 nog niet echt een begrip in Woerden; hij was immers pas in de tien jaar daarvoor ontstaan ten gevolge van de ontmanteling van de vesting. De straatnaam Haven was ook nog niet officieel vastgesteld, dat gebeurde pas in 1906.”

Havenstraat of Haverstraat

Daarom denkt Rob dat de naam Havenstraat door een schrijffout ontstaan is en dat het eigenlijk de bedoeling was om de naam Haverstraat te handhaven. Tja, met de oude handschriften kan het natuurlijk zomaar zo zijn dat van een ‘r’ een ‘n’ is gemaakt. “Maar doordat in het raadsbesluit die twee laatste straten (Gansoord en Schapensteeg) niet als Haverstraat, maar als Havenstraat genoteerd zijn, is sindsdien de hele straat als Havenstraat bekend, ook het stuk dat eigenlijk formeel nog Haverstraat heette.”

Rob: “Helaas geven de archieven geen verder uitsluitsel over hoe het raadsbesluit tot stand is gekomen.” Hoe de naam Havenstraat dus precies is ontstaan, dat zal altijd een Woerdens mysterie blijven.

Dit artikel is eerder gepubliceerd op 1 augustus 2020.