Mysterie opgelost: dit is waarom het cijfer 4 op de klok van de Immanuelkerk verkeerd geschreven is

Prachtig toch, die Romeinse cijfers op de klok van de Immanuelkerk in Ermelo of de Hersteld Hervormde kerk in Putten. Maar is het je ooit opgevallen dat het cijfer 4 verkeerd is geschreven? Wij zochten uit waarom.

Klok van de kerk

Eerlijk is eerlijk, dit mysterie valt je alleen op als je erop gewezen wordt. Dus, voila! De cijfers van de klok op de Immanuelkerk in Ermelo én die van de Hersteld Hervormde kerk in Putten zijn geschreven als Romeinse cijfers. Dat betekent dat het cijfer vier officieel geschreven hoort te worden als ‘IV’. Maar op de klok zie je toch echt ‘IIII’ staan.

Vier verklaringen

Niet alleen in Ermelo en Putten zie je dit. Heel veel kerktorens houden er eenzelfde schrijfwijze op na. Voor de vier I’s zijn meerdere verklaringen te achterhalen.

• Het was goedkoper om vier keer een I te laten maken. Voor een klok heb je dan nodig: twintig keer I, vier keer V en vier keer X. Dat was met een mal goedkoper te smelten dan als er een oneven aantal gemaakt moest worden;
• Als je snel moet lezen, is ‘IIII’ makkelijker leesbaar dan ‘IV’. Een ondersteboven ‘IV’ lijkt namelijk heel erg op ‘VI’; het getal voor zes;
• Esthetische redenen: het is mooier om de wijzerplaat te verdelen in drie gelijke delen: de uren een tot en met vier zijn allemaal I’s, de uren vijf tot en met acht bevat de V’s en de uren negen tot en met twaalf hebben de X’s.
• De oude Romeinen gebruikten de aanduiding ‘IV’ liever niet, omdat ze de beginletters van de naam van de Romeinse oppergod IVPITER vormden.

Tekst gaat door onder de foto’s.

3

Check je horloge

Op een klok is het niet ongebruikelijk dat het cijfer vier in Romeinse tekens als ‘IIII’ geschreven wordt. Heb je een horloge met Romeinse cijfers? Dan zou het goed kunnen dat ook jouw wijzerplaat een ‘IIII’ toont. Ook klokken op monumenten hebben meestal een ‘IIII’ staan in plaats van ‘IV’.

Volg indebuurt Randmeren ook op Instagram en Facebook.