Inktzwarte dag: dit gebeurde er 77 jaar geleden tijdens het bombardement op Nijmegen

Bommen op Nijmegen

De bommen die op Nijmegen vielen waren eigenlijk bedoeld voor de Duitse stad Gotha en maakten deel uit van een groot offensief meldt het Huis van de Nijmeegse geschiedenis. “Het bombardement vond plaats nadat geallieerde vliegtuigen als gevolg van het slechte weer plotseling werden teruggeroepen. De piloten kozen een gelegenheidsdoel uit nadat hun missie naar het Duitse Gotha was mislukt. Ze kozen voor het Nijmeegse spooremplacement. Door onervarenheid van de vliegers, slechte richtlijnen en verkeerde inschattingen kwamen de bommen echter voor een groot deel midden in het centrum van de stad terecht.”

Het moment van de aanval

Op de beruchte dag was om 11.05 uur het luchtalarm gegeven omdat er vliegtuigen waren gespot. Om 13.12 uur klonk het eindalarm. Veel mensen waren dus weer de straat op gegaan en vermoedden dat het veilig was toen om precies 13.28 uur de bommen vielen. Veel Nijmegenaren zagen de zestien vliegtuigen op de stad afkomen en hun bommen afwerpen, zo meldt de website.

Na de bominslagen leek ook alles mis te gaan. De centrale telefoniste in het centrum van de stad werd geraakt door de bommen. En door slechte communicatie bij de brandweer wist men niet waar ze moeten beginnen met blussen. Overal lezen we dat er vooral veel Nijmegenaren omkwamen in de branden. Veel van onze stadsgenoten zaten ingesloten door het puin en konden niet ontsnappen aan de vlammen.

De bommen vielen overal

De eerste bommen raakten V&D, HEMA en de toren van de St. Stevenskerk, zo lezen we in deze hand out.  “Andere bommen vielen verspreid over het centrum, van het Valkhof tot achter het Stationsplein in de Krayenhofflaan. Ook de Augustinuskerk, de Franciscuskerk en de Waalse kerk werden geraakt. Rond deze kerken kwamen ongeveer 340 mensen om, door de bommen zelf of doordat ze bedolven werden onder het puin van de instortende torens.”
Ook het station in Nijmegen werd compleet verwoest. En niet om het menselijke leed tekort te doen, ons oude station was echt zo mooi!!

Bommen vallen op kleuterschool

Je kent vast het monument De Schommel in de Marikenstraat. Op deze plek stond die ochtend in 1944 nog een kleuterschool. Tijdens het bombardement kwamen 24 kinderen en acht religieuze zusters van de kleuterschool om. We kunnen ons haast niet voorstellen hoe dat moet zijn geweest. Al die kindjes, en hun ouders… wat een verdriet! Het monument De Schommel staat er niet alleen als nagedachtenis aan deze kindjes en hun juffen, maar ook voor alle 763 omgekomen stadsgenoten. Om echt even stil van te worden.

‘Het was geen vergissingsbombardement’

Over de toedracht van het bombardement is nog altijd veel onduidelijk. Wat wel zeker is, is dat de naam ‘vergissingsbombardement’ voor veel nabestaanden pijnlijk is. Want stel dat de Amerikanen het spoorwegemplacement bij Nijmegen als doelwit hadden, waarom bombardeerden ze dan delen van het centrum? Historicus Joost Rosendaal stelt in zijn boek Nijmegen ’44 dat het bombardement geen vergissing was. Dagblad Trouw schreef daar dit artikel over. Veel vragen over dit trauma voor Nijmegen blijven waarschijnlijk voor altijd onbeantwoord. 

Bommen op de Bloemerstraat

De Bloemerstraat werd zwaar getroffen bij het bombardement, zo lezen we op de Facebookpagina van Noviomagus. Nog geen kwart van de bebouwing werd gespaard en de straat ligt op deze foto nog vol met puin. De foto werd genomen in de richting van de Augustijnenstraat, waar de restanten van de gelijknamige kerk links van het midden zichtbaar zijn.

Check de brandgrens-plaatjes in de binnenstad

In de binnenstad kun je nu nog kleine ronde plaatjes in het wegdek zien. Het gaat om 800 herinneringsplaatjes, allemaal voorzien van een naam van een slachtoffer van het bombardement. Het markeren van de brandgrens is een initiatief van de Nijmeegse Bregje Jaspers. De kleine ronde plaatjes in het stratenpatroon verwijzen direct naar het bombardement.

Hoe houden we de herinneringen levend?

Veel Nijmegenaren die het bombardement overleefd hebben zijn al op leeftijd of zijn er niet meer. Gelukkig heeft de Nijmeegse website Noviomagus een gedeelte van de website opengesteld om herinneringen te delen aan dit bombardement. En op de site Oorlogsdoden Nijmegen is een namenlijst samengesteld met zoveel mogelijk namen van stadsgenoten die zijn omgekomen door deze verschrikkelijke aanslag.

Sinds het voorjaar van 2019 vind je in de Scheidemakershof bij Plein ’44 een mooie muurschildering die het bombardement herdenkt. 

Herdenking in Nijmegen 2021

Het bombardement in Nijmegen wordt ieder jaar herdacht. Dit jaar is dat vanwege de coronapandemie zonder publiek. De herdenking van het bombardement wordt op 22 februari door RN7 vanaf 13.00 uur uitgezonden op tv. Ook is de uitzending te volgen via Facebookpagina van de gemeente Nijmegen. Het programma vind je hier.