Een duistere geschiedenis: Halloween en heksenvervolgingen in Leiden
Op 31 oktober is het weer Halloween. Halloween wordt vaak geassocieerd met heksen. Leiden was de eerste stad in Holland waar heksen werden terechtgesteld, waarvan één door onthoofding. Is het nog wel veilig om een gezellig Halloweenfeest in Leiden te vieren? Onze Buurtbijdrager Willem denkt van wel.
Door Willem Hogendoorn
Leidse heksen in 1495
Kettermeester Anthonis kwam in 1495 naar Leiden om te onderzoeken of twee van toverij verdachte vrouwen ook inderdaad als heksen bestempeld konden worden. De verdachte vrouwen waren Barbara Woutersdochter en Alijt Machariusdochter, beiden in Leiden geboren. Zij werden terechtgesteld omdat zij zich schuldig zouden hebben gemaakt aan satanisme en toverij. Beiden kregen de doodstraf.
Doodstraffen
Barbara werd op 24 september 1495 op de brandstapel gezet; Alijt werd onthoofd. Mogelijk speelde haar jonge leeftijd of afkomst een rol bij de voltrekking van haar vonnis. Onthoofding is namelijk minder pijnlijk dan verbranding. Voor zover nu bekend, waren zij de eerste vrouwen in Holland die wegens hekserij ter dood veroordeeld werden. En dat gebeurde dus in Leiden. Hoe een onthoofding zoals die van Alijt voltrokken werd, staat afgebeeld op bovenste foto van het informatiebord bij het Gerecht in Leiden. De doodstraffen werden daar uitgevoerd op het pleintje voor het Gravensteen.
De legende
Heksen zijn kenmerkend tijdens Halloween. Je ziet ze overal in en rondom huis, maar ook op straat voor een gezellig Halloweenfeest. Maar waarom zijn heksen zo kenmerkend voor Halloween? Op 31 oktober, de nacht van Halloween, kwamen volgens oude legendes dertien heksen bij elkaar voor een heksensabbat. Tijdens een heksensabbat werd onder andere zwarte magie uitgeoefend en er werden bezweringen uitgesproken. Met Halloween is de barrière tussen de huidige wereld en de volgende wereld het dunst. Op die manier kunnen de geesten van overledenen reizen tussen de aarde en het geestenrijk.
De ‘heksen’ van nu
Gelukkig hebben we nu geen heksenjachten en veroordelingen meer. Bij Halloween kun je nog wel een verklede heks tegenkomen tijdens hun ’trick or treat-tocht’ langs de deuren. Deze moderne heksen halen na afloop hun schmink van het gezicht en hangen hun kostuum weer in de kast voor volgend jaar. De heksenwaag is dus ook niet meer nodig. De Leidse Waag werd overigens nooit gebruikt om vrouwen die verdacht werden van hekserij te wegen. Daar hadden we natuurlijk de Heksenwaag in Oudewater voor.
Bronnen:
https://www.deboet.nl/halloween-heksen
Erfgoed Leiden
Leidsch Dagblad van 8 januari 2022.
