Mysterie opgelost: zoveel dorpen en buurtschappen telt de Hoeksche Waard écht

Welke buurtschappen zijn er?

Er zijn verrassend veel buurtschappen in de Hoeksche Waard. 37 maar liefst. Namelijk:

Blaaksedijk, Brabersweg, Brakelsveer, Bommelskous, Cillaarshoek, De Hutten, De Klem, De Wacht, Goidschalxoord, Greup, Hitsertse Kade, Krooswijk, Keizersdijk, Kuipersveer, Maasdijk, Malta, Mariapolder, Middelsluis, Mookhoek, Nieuwendijk, Oosthoek, Oudendijk (bij Goudswaard), Oudendijk (bij Strijen), Oudesluis, Reedijk, Schenkeldijk (bij Mookhoek), Schenkeldijk (bij Zuid-Beijerland), Schuring, Sint Anthoniepolder, Steenplaats, Strijensas, Vuurbaken, Westdijk, Zinkweg, Zuidzijde, Zwanegat en Zwartsluisje.

En waar liggen ze?

Op de kaart hieronder zie je ze allemaal met een blauwe pin aangegeven. Zoom in en klik op een pin voor de naam.

Dorp of buurtschap: wie bepaalt dat?

Dat is een goeie. Eigenlijk niemand. In 1851 kwam er een gemeentewet die bepaalde dat er geen onderscheid meer is tussen een dorp of stad. Alleen je ‘woonplaats’ en ‘gemeente’ doen ertoe. Het maakt niet uit of die woonplaats een dorp, buurtschap of vlek is. Tenminste, wettelijk dan. Voor de lokale bewoners ligt dat natuurlijk wel gevoelig.

Oh, en wat (taalkundig) ook uitmaakt: je schrijft ‘de’ buurtschap, niet ‘het’ buurtschap. Weet je dat ook weer.

Hoe wordt die plaatsnaam dan bepaald?

Welke plaatsnaam bij jouw adres hoort is ooit bepaald met postcodes. De bekende vier cijfers met twee letters geven een postcodegebied aan. Hoewel het niet vaak voorkomt – maar in de Hoeksche Waard dan weer wel – kan een buurtschap bij meerdere dorpen horen. Vuurbaken (Oud- en Nieuw-Beijerland) en Blaaksedijk (Heinenoord en Mijnsheerenland) bijvoorbeeld.

Wat is de definitie van een buurtschap?

Dit zegt de gemeente: “Van oudsher is een dorp rond een kerk gebouwd en een buurtschap niet. Daar is vaak geen kerk aanwezig en gaat het om een groep huizen in het buitengebied van een dorp. Het is niet uitgesloten dat een buurtschap een kerk heeft.”

Altijd klein gebleven

Een buurtschap kan gaan om lintbebouwing, dus langs een dijk, en soms zie je een bundeling huizen rond landbouwbedrijven, inclusief arbeidershuizen. Soms komt het voor dat ook in de wat grotere buurtschappen een kerk staat. “Het kan zijn dat deze buurtschappen vroeger als klein dorp begonnen zijn, maar nooit tot een groter dorp zijn uitgegroeid.”

Nieuwe wet

“Cillaarshoek en Strijensas zijn bijvoorbeeld begonnen als kleine dorpjes, maar rond 1850 kwamen zij door een nieuwe wet onder respectievelijk de gemeenten (en grotere dorpen) Maasdam en Strijen te vallen. En Cillaarshoek dan weer voor een deel, want er zit ook een stuk aan Strijen vast.”

Binnen de bebouwde kom dus geen buurtschappen?

Daar komt het wel op neer. Een Maasdijk (Mijnsheerenland) en Middelsluis (Numansdorp) vallen dus af voor de term buurtschap. “Sommige buurtschappen zijn inmiddels door de nabijgelegen dorpen ‘opgeslokt’ en hebben daarom blauwe komborden”, laat de gemeente weten.

Zo’n bord (blauw met witte letters) zet de gemeente overigens niet langs de weg als naam- of welkomstbord, ook al staat er vaak ‘welkom’ onder. Een kombord geeft de grens van de bebouwde kom aan. Daarom staan die borden óók bij buurtschappen met een bebouwde kom.

En die witte borden dan?

Laten we de witte borden bij De Klem nemen. Het waterschap heeft deze borden (wit met donkere letters) geplaatst omdat hier door de gemeenteraad geen bebouwde kom is vastgesteld, waardoor er wettelijk een maximumsnelheid aan verbonden is.

Op veel waterschapswegen is 60 de max. Bij ‘bebouwde kom-achtige situaties’ past het waterschap het witte bord met zwarte letters toe om aan te geven dat er een afwijkende snelheid (50 km/u) geldt.

Waarom heeft de ene buurtschap een bord en de andere niet?

Daar is in de gemeente Hoeksche Waard ‘niet echt beleid voor’. Wat er nu staat, stamt uit ‘vroeger tijden’, dus toen er nog vijf verschillende gemeenten waren. En die borden zijn bij de fusie gehandhaafd.

Daarnaast zijn de wegen buiten de bebouwde kom in beheer van het waterschap, de provincie en het rijk. Waarbij voor de buurtschappen geldt dat deze eigenlijk allemaal binnen het beheer van het waterschap vallen omdat ze niet aan een provinciale- of rijksweg liggen.

Kortom?

Wil jij Strijensas een havenstad noemen? Prima. Oud-Beijerland een gehucht? Mag ook. Wettelijk staat het allemaal niet vast. Dus of de Hoeksche Waard 14 dorpen en 37 buurtschappen telt? Het kunnen ook 51 buurtschappen of 51 dorpen zijn.