Mysterie: dit is het verhaal achter de plaquette bij Eetcafé De Buurman

Toen wij langs Eetcafé De Buurman/Restaurant De Dragonder liepen, viel ons een zilveren plaquette aan de buitenkant van het pand op. ‘Vanuit deze villa schilderde Piet Mondriaan in de omgeving en in Twente’, staat er op. Best bijzonder, zo’n grote kunstenaar. Wij zochten uit hoe dit precies zat.

Piet Mondriaan was een Nederlandse kunstschilder, die wereldberoemd werd met zijn abstracte kunst. Vooral zijn latere werk, met horizontale en verticale zwarte lijnen en primaire kleuren, is heel bekend.

Hengelo

Piet Mondriaan werd als Pieter Cornelis in 1872 geboren in Amersfoort. Later verhuisde het gezin naar Winterswijk. Zodra hij oud genoeg was, schreef hij zich in aan de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam, waar hij ook ging wonen. Om te kunnen leven, had hij allerlei baantjes en verkocht hij landschappen.

In de jaren rond 1907 verbleef hij regelmatig in Hengelo. Hij bezocht hier zijn vriend Albert Hulshoff Poll. Albert was de zoon van een rijke Hengelose industrieel, die de mooie villa aan de Beursstraat (nu dus De Buurman/De Dragonder) in zijn bezit had. Maar ook Boerderij De Waarbeek, die nu niet meer bestaat en zoals de naam al doet vermoeden stond waar nu Sportpark De Waarbeek ligt, was in het bezit van zijn families.

Piet Mondriaan schilderde in de villa, maar ook in de boerderij, waar Albert, zelf ook kunstschilder, een groot nieuw atelier had.

Inspiratie

Welke datums hij hier precies was is niet duidelijk, maar over een periode van meerdere jaren kwam Mondriaan geregeld logeren. Eerder, in 1898, had hij zelfs naar een baan als tekenleraar in Enschede gesolliciteerd. Hij maakt veel wandeltochten door de omgeving, het liefst in zijn eentje, met een schetsblok en een potlood. Hij liet zich sterk inspireren door de Achterhoekse (waar zijn ouders woonden) en Twentse natuur.

Hij hield van het coulissenlandschap en schilderde en tekende de riviertjes, sloten, watermolens en bossen. Zijn werk in die tijd was vooral naturalistisch (gericht op het alledaagse) en impressionistisch (gericht op de beleving van het moment). De twee werken ‘Ven bij Saasveld en ‘Oostzijde Molen’ zijn twee voorbeelden van zijn werk uit die tijd.

Bos bij Oele

In 1907 schilderde hij na een bezoek aan Hengelo ‘De Rode Wolk’, een schilderij waarvan gezegd wordt dat het al verandering in zijn stijl liet zien. Volgens Mondriaankenner L.C. Jaffé vond de kunstenaar op dat moment aansluiting bij het opkomende Expressionisme (meer gericht op de gevoelens bij wat je ziet). Dat hij in de greep was van ons gebied werd duidelijk toen hij in januari 1908 naar een groter atelier in Amsterdam verhuisde en hij meteen een groot Twents avondlandschap schilderde.

In dat jaar maakte hij ook het werk ‘Bos bij Oele’. Dat doek wordt gezien als een meesterwerk in die tijd  en was een voorbode van zijn stap naar de abstracte kunst. In 2012 is het schilderij geveild bij veilinghuis Christie’s in Amsterdam. Een anonieme bieder heeft het werk gekocht voor 115.000 euro.

Hele wereld

Piet Mondriaan is in zijn leven talloze keren verhuisd en heeft over de hele wereld gewoond. Hij verliet Nederland voor Parijs, woonde later in Londen en vertrok uiteindelijk naar de Verenigde Staten. Zijn stijl werd steeds geometrischer en abstracter en hij wordt gezien als een pionier in de kunst. Hij overleed uiteindelijk in 1944 in New York.

Meer mysteries: