Liel (38) analyseert kindertekeningen: ‘Je kunt op deze manier zoveel over een kind te weten komen’

Heb je zelf kinderen en probeer je weleens te achterhalen wat ze nou eigenlijk tekenen? Een mooie regenboog, een tekening vol stippen, een huis met een dak of een boom: het kan heel veel zeggen over hoe je kind zich voelt en over bepaalde dingen denkt. Een expert in het analyseren van deze tekeningen is de van oorsprong Haarlemse Liel Prijs-Gerus. Ze vertelt ons meer over haar passie en bedrijfje ‘Talking Drawings’.

Zelf heeft Liel twee kinderen van 4 en 2 jaar, genaamd Tibbe en Kato. “Mijn zoontje begon op een gegeven moment een beetje te krabbelen en een beetje te krassen, waardoor ik de ene na de andere tekening om mijn oren kreeg. Op een gegeven moment kwam ik een online training ‘Kindertekeningen lezen en begrijpen’ tegen en ik was meteen enthousiast. Na deze training volgde de opleiding tot licentietrainer en dacht ik: dit móeten meer mensen weten. Ik wil deze kennis en bijzondere boodschap verspreiden.”

“De dikte van een getekende boomstam kan laten zien hoe stevig een kind in zijn of haar schoenen staat”

Talking drawings: telling stories

Liel analyseert tekeningen van kinderen in de leeftijd 0 tot pubers, maar geeft daarnaast ook workshops en lezingen. De workshops worden vooral gegeven aan leerkrachten op basisscholen en aan pedagogisch medewerkers van kinderopvangcentra, maar bijvoorbeeld ook aan studenten pedagogiek. “De reacties van die mensen zijn zo ontzettend leuk. Ik krijg altijd wel te horen: ‘Wow, hoe kun je dat zien?’ Met die ervaring en de opgedane kennis kunnen zij vervolgens in gesprek gaan met de ouders van kinderen als ze iets vaker terugzien in tekeningen van het kind.”

“Een dame had eens een tekening naar een workshop meegebracht, van een kind dat iedereen kende. Niemand wist dat deze tekening bij dat kind hoorde. Toen ik op een gegeven moment de tekening analyseerde en vertelde wat ik zag, kon iedereen raden om welk kind het ging. 9 van de 10 keer klopt het gewoon wat je ziet.”

Tekens in tekeningen

En wat zou je zoal kunnen herkennen? “In de ontwikkelingsfase van een kind tekenen kinderen vaak dezelfde dingen: eivormen, slangetjes, kruizen en stippen. En zo kun je nog wel een aantal dingen noemen. “Een eivorm staat bijvoorbeeld voor geborgenheid/bescherming bij een ander. Na een eivorm volgt vaak een cirkel. Dit staat voor geborgenheid/bescherming bij jezelf. Een slangvorm kan betekenen dat het kind op zijn doel afgaat, deze zie je veel in de ‘zelf-doen-fase’. Een kruis kan staan voor opstandigheid of dat een kind zich bewust wordt van eigen keuzes kunnen maken (kruispunt). Met stippen proberen kinderen een statement te maken. Toch is elk kind uniek, dus elk kind wijkt van de ‘standaard tekeningetjes’ af en bewandelt zijn eigen pad.”

Tekst loopt door onder de foto

“Ook tekenen kinderen vaak zonnetjes, huizen, bomen, hokjes. Vaak beginnen kinderen een zon te tekenen met de stralen erin. Als je dit herkent, is je kind de buitenwereld aan het verkennen maar checkt wel voortdurend of je als ouder wel in de buurt blijft. Als de stralen op een gegeven moment aan de rand worden getekend, checken ze minder waar mama of papa is en gaan ze meer hun eigen weg.”

“Een boom staat voor groei en ontwikkeling, een soort verticale levensloop van het kind. De dikte van een stam betekent hoe stevig een kind in zijn schoenen staat. Als er zich een vervelende periode heeft voorgedaan, dan is er vaak iets getekend in de stam. Het huis staat voor de innerlijke belevingswereld en de gezinssituatie. Een huistekening laat zien hoe een kind in zijn vel zit en zichzelf ervaart. Een driehoekig dak staat bijvoorbeeld voor de ouder-kindrelatie. Ook leuk om te noemen: een regenboog staat voor verandering en bescherming, en als een kind in hokjes tekent, zou hij of zij behoefte kunnen hebben aan structuur.”

“9 van de 10 keer klopt het gewoon wat je ziet”

Tekst loopt door onder de foto

Tekenen met bepaald materiaal

“Kinderen die met potlood tekenen, zijn vaak wat voorzichtiger. Een potlood is veel minder definitief dan een stift. Een stift is niet te corrigeren, dus zeker zijn van je zaak is belangrijk als je met stiften kleurt. Ook aan de kleur van de tekening kun je veel aflezen: als een kind alleen maar met zwart tekent, zou er iets aan de hand kunnen zijn. Tenzij er alleen een zwart potlood op tafel lag natuurlijk. Het is daarom belangrijk om kinderen meer keuze qua kleur te geven.”

Tekst loopt door onder de foto’s

Niet pushen om iets te tekenen

Als ouder of docent ben je vaak geneigd om dingen te zeggen als ’teken er nog iets bij’ of in bepaalde gevallen schrijf je er zelf betekenissen bij. Vervolgens hang je de tekening op. Volgens Liel kan dit beter anders. “Voor een kind kan een bepaalde tekening af zijn en als je dan pusht om iets erbij te tekenen, gaat de hele gedachtegang door elkaar en ben je in de ‘veilige’ zone van het kind gekomen. Daarnaast is het vaak een momentopname, waarbij de getekende vormpjes of poppetjes na een uur een andere betekenis kunnen hebben. Ook is het voor kinderen niet altijd fijn dat een tekening wordt opgehangen: wie weet zit er wel een vervelende situatie of gedachte achter. Het is daarom belangrijk om altijd te vragen of de tekening opgehangen mag worden.”

Niet overanalyseren

In tekeningen kun je soms zien dat een kind verdrietig is of een traumatische ervaring heeft. Maar dat hoeft niet altijd zo te zijn. Ik vraag ook altijd om uitgebreide achtergrondinformatie van een kind en wat hij of zij bijvoorbeeld deze week heeft gedaan. Als een kind een spannende (gewelddadige) film heeft gezien, is het logisch dat een kind hierover  gaat tekenen. Daar hoeft dan niet per se meteen iets achter te zitten. Je moet niet overanalyseren, want dan sla je echt door. Natuurlijk kan een tekening wel een aanleiding zijn om het gesprek aan te gaan met het kind of de ouder. Het is ook belangrijk om daarbij in gedachte te houden dat een kind ook sociaal wenselijk kan tekenen, omdat hij of zij denkt dat het zo hoort.”

“Als je weet waar je naar moet kijken, kan je het kind net een andere vraag stellen dan wat je normaal zou doen. Je krijgt echt een kijkje in het kind; ze stellen zich echt voor je open. Mijn droom? Op alle kinderopvangcentra en basisscholen in Nederland staan. Iedereen spreekt één taal in de wereld en dat is de beeldentaal.”

Meer verhalen van ondernemers:

• Inge probeert Haarlem ‘zero waste’ te maken: ‘Het begint steeds meer te leven in deze stad’

  De van oorsprong Duitse Inge Echterhölter is tijdens haar verblijf in Amerika altijd bezig geweest met zo milieuvriendelijk mogelijk leven....

  

• Guus runt Kokonoches én Café Koops: ‘Er komt sowieso een grote reünie’

• Quincy van Siebel Juweliers: ‘Bij ons is sieraden kopen een leuk uitje’

• Jeroen ging van alcoholverslaafde naar ervaringsdeskundige: ‘Het is ontzettend lastig om weer nuchter het leven aan te gaan’

• Martine is kledingcoach: ‘Bij het aankleden of shoppen denken vriendinnen vaak aan mij’