Dit wist je nog niet over Bommen Berend: ‘We hebben één vijand gehad en daar lachten we om’
“In Groningen hebben we één feestdag, maar wat een klotefeest is het eigenlijk”, aldus Tim Smit. Tim is dé Bommen Berend-kenner van Groningen. Sinds 2017 was hij de voorzitter van Stichting Vestingdagen Noord-Nederland. “Begrijp me niet verkeerd hoor, we moeten trots zijn op het feest zelf, maar de onwetendheid in de provincie over de feestdag maken het een flop.” Tim vertelt vol passie over de periode van 1670-1680, hij omschrijft zichzelf als ‘fan van het rampjaar’.
De term ‘Bommen Berend’ is in Groningen alom bekend, maar wat vieren we eigenlijk? We associëren Bommen Berend met de paardenkeuring, het vuurwerk en het concert van NNO. In een gesprek met Tim komen we erachter wat er daadwerkelijk is gebeurd in deze periode.
Dit artikel verscheen eerder op 28 augustus 2020.
Het rampjaar
1672, het rampjaar waar we het over hebben. De leiders van Frankrijk, Engeland en Duitsland zijn het niet eens met de heerschappij en het leiderschap van Nederland in die tijd. Volgens deze landen heeft Nederland teveel macht en zou het heel makkelijk zijn om Nederland te veroveren. Zo gezegd, zo gedaan. Het eerst is Frankrijk aan de beurt, vanuit Maastricht trekken zij Nederland binnen. Op het moment dat zij ver genoeg zijn om ook Noord-Nederland te veroveren wordt Duitsland ingeschakeld.
De bisschop van Münster, Bommen Berend, gaf de opdracht aan de soldaten om Nederland binnen te vallen. De Groningers waren totaal niet bang voor Bommen Berend, want ze waren goed voorbereid. Van te voren wat het duidelijk dat de bisschop en zijn leger vanuit het Oosten zouden komen. Von Rabenhaupt, de leider vanuit Groningen had hierop geanticipeerd door de provincie aan de oostkant onder water te zetten. Hierdoor kon Bommen Berend enkel kanonnen afvuren vanaf grote afstand.
“De kogels kwamen niet verder dan de Nieuwe Kerk. De Groningers waren niet bang, ze vonden Bommen Berend maar een lachwekkend figuur.” Tim legt uit dat de Groningers niets te vrezen hadden. “We waren goed voorbereid. Groningers stonden te zwaaien naar Bommen Berend op de stadswal.” Groningen was dan niet bang voor Bommen Berend, toch was hij ‘de slechterik’ en is de feestdag wel naar hem vernoemd.
Jubeldag
Het is inderdaad vreemd dat we het Gronings Ontzet hebben vernoemd naar degene die juist kwaad in de zin had met onze provincie. “In de eerste jaren na 1672 werd het ook nog geen Bommen Berend genoemd. Het was ‘Jubeldag’. Volgens Tim is de feestdag veel te veel gecommercialiseerd: “19e eeuwse bullshit.” De georganiseerde activiteiten zoals de paardenkeuring, het vuurwerk en het concert hebben volgens hem niks te maken met wat we daadwerkelijk vieren. Er moeten volgens Tim veel meer activiteiten worden georganiseerd die passen bij de gelegenheid. “Ik zit te denken aan een provinciefeest. Bommen Berend gaat namelijk niet alleen de stad aan, maar ook de Ommelanden.”
Overwinning
Niet alleen de stad Groningen, maar ook andere plaatsen in de provincie zoals Winschoten, Wedde en Nienoord hebben te maken gehad met Bommen Berend. “Groningen is de eerste provincie die zich staande heeft weten te houden tegen de invallen.” Het feit dat Groningen zich niet heeft laten overmeesteren door de bisschop van Münster heeft gezorgd voor vertrouwen in het hele land. “Anders had het maar zo gekund dat we nu Duits hadden gepraat.” Volgens Tim kunnen we dus stellen dat Nederland er anders uit had gezien dan hoe het vandaag de dag kennen. De overwinning in Groningen mag dus best wat meer aandacht krijgen in de geschiedenisboeken.
Bommen Berend 2.0
“Het Gronings Ontzet zou op een totaal andere manier gevierd moeten worden.” Tim denkt hierbij aan het naspelen van de oorlog. “Oorlog naspelen kan ook met knetterharde techno.” Hij vindt het namelijk belangrijk dat de jeugd veel meer betrokken wordt bij de cultuur en geschiedenis. Zijn oproep is dan ook: “Kom met een tof idee. Jullie zijn de toekomst. Jullie kunnen ervoor zorgen dat de geschiedenis op de juiste manier wordt doorgegeven.”
