Terug in de tijd: het eerste gilde van Gouda

Het eerste Goudse gilde was die van de ‘volders’. Nu weet ik wat je denkt, wat zijn volders? Wat betekende dit voor de stad Gouda en misschien nog wel het meest interessante, bestaat het gilde of dit beroep nog? Wij zochten het voor je uit.

Wat zijn volders en wat deden zij?

Volders, of ook wel vollers genoemd, spelen een hoofdrol in de Goudse lakenindustie. Gouda stond al sinds de 14e eeuw bekend om de lakenindustrie. De lakens uit de 14e eeuw zijn niet dezelfde lakens die wij nu kennen, het was toen meer een wollen stof. De volders waren de mensen die na het wassen, kammen, verven en weven van de wol tot een laken op de lakens stampten. Dit klinkt heel raar, maar na het weven werden de lakens in grote kuipen gelegd met water en urine. Door het stampen vilte de wol en werd de structuur dichter ofwel voller. Na het stampen werden de lakens opgerekt en knipten men de pluisjes weg. Het resultaat was een gladde en bijna waterdichte stof.

Een stadsbrand en jaarlijkse lakenmarkt

Je zou het niet verwachten, maar het gilde van de volders was het eerste Gilde van Gouda. In 1315 stichtte het een mis aan het Maria-altaar in de Sint-Janskerk. Het Wanthuis, of het GIldehuis, stond aan de zuidzijde van het marktveld. Helaas werd dit in 1361 tijdens de stadsbrand verwoest. Pas tussen 1395 en 1399 werd er aan de markt een nieuw wolhuis of lakenhal in gebruik genomen. Door de stadsbrand zijn veel gegevens uit die tijd verloren gegaan en kon men niet goed zeggen hoe groot de lakenindustrie was. Toch konden men op oude Bloise rekeningen (papieren van Jan van Blois, heer van Gouda) uit het jaar 1381 zien dat er wel degelijk een jaarlijkse Goudse lakenmarkt was.

Mechanisatie in de 17e eeuw

Waar men in Engeland al eind 12e eeuw begon te werken met een volmolen, gebeurde dit in Nederland pas in de 17e eeuw. Deze volmolens konden op meerdere manieren worden aangedreven door bijvoorbeeld paarden of door waterkracht. In een volmolen werd de stof alleen nog maar met een hamer bewerkt en de machine deed de rest. Wel werd nog gebruik gemaakt van water en urine, de molens werd daarom ook vaak stinkmolens genoemd. Door de mechanisatie stierf het beroep van volder wel geheel uit, de machine nam al het werk over. Gouda telde maar 2 volmolens, deze werden gebouwd in de 17e eeuw, waarvan er nog één over is. De Grote Volmolen is tegenwoordig niet meer in gebruik, maar is als gebouw nog van buiten te bewonderen.