Mysterie opgelost: dit is waarom je overal van deze vrolijke tegels op straat tegenkomt
Zijn ze jou al opgevallen? In de wijk Kort Haarlem vind je veel vrolijke tegels op de grond, versierd met...
Mysterie opgelost: dit is waarom je een ossenhoofd kunt spotten op de Westhaven
Onze stad staat vol historische gebouwen, maar vaak rijd of wandel je er onbewust langs. Eigenlijk is dat best zonde en mis je veel mooie verhalen. Zo is er ook een pand op de Westhaven met een bijzonder raam boven de voordeur. Daar is een ossenhoofd te zien in een gesneden raam. Het gebouw heet dan ook logischerwijs het Ossenhooft. Maar hoe komt het gebouw aan deze naam? En wat is het verhaal erachter? Dat hebben wij uitgezocht.
De middeleeuwen heeft veel goeds gebracht voor onze stad. Vooral in de veertiende en vijftiende eeuw staat Gouda in bloei. Niet alleen vanwege de lakennijverheid, maar ook vanwege het bier. Halverwege de veertiende eeuw ontstaan de eerste brouwerijen. Dit alles heeft te maken met de belangrijkste vaarroute die door Holland gaat. Gouda ligt langs die vaarroute, waardoor er vele schepen onze stad passeren. Voor brouwers dus erg gunstig om goedkoop graan in te voeren en het bier af te voeren. Daarnaast is Gouda ook rijk aan turf als brandstof, maar nog belangrijker: er is genoeg schoon drinkwater.
(Tekst gaat verder onder de foto).
Gouds Kuitbier
Het bier – zoals wij het vooral kennen – bevat hop, graan (vaak brouwgerst), gist en natuurlijk water. Echter bestond het bier vroeger uit andere ingrediënten. Halverwege de veertiende eeuw maakt hop zijn intrede als ingrediënt. Dit vanwege het feit dat het langer houdbaar is dan het huidige gruit. Gruit bestaat uit een mengsel van verschillende kruiden, waardoor het sneller bederft. Door het gebruik van hop stijgt ook de export van het bier. In een periode van tien jaar (1360 – 1370) wordt er bijna vier keer zoveel bier geproduceerd. Daarmee komt Gouda op een productie uit van ruim zeven miljoen liter bier per jaar.
(Tekst gaat verder onder de foto).
Toch is dat niet alles. Dit is juist het begin van bloeiende periode voor de brouwers in Gouda. Aan het begin van de vijftiende eeuw voeren ze nog een verandering door. Ze starten met de productie van Kuitbier, wat een lichter en goedkoper bier is dan het huidige Hamburgerbier. Het Kuitbier bestaat zelf uit een mengsel van hop, gerst en rogge. Als gevolg hiervan stijgt de productie naar ruim vijftien miljoen liter bier per jaar en verovert het Zuid-Nederland. Steden zoals Brugge, Gent en Antwerpen zijn voor het grootste deel afhankelijk van ons Goudse Kuitbier. Hierdoor is er een aparte losplaats voor Goudse schippers, die het Bierhoofd genoemd wordt.
Rond 1470 telt onze stad maar liefst tweehonderd (!) bierbrouwers. Het merendeel van het bier gaat per schip naar de Zuidelijke Nederlanden. Aan het begin van de zestiende eeuw stort helaas de bierindustrie langzaam in. Reden hiervoor is de opkomende bierindustrie in Vlaanderen en een star Gouds stadsbestuur. Met als gevolg dat de Tachtigjarige Oorlog de genadeklap is voor het volledig instorten van deze industrie. Hierna zal het ook nooit meer terugkomen zoals we het ooit gekend hebben. Toch zijn er nog genoeg plekken die ons herinneren aan de bierindustrie in Gouda.
Het Ossenhooft
Maar wat heeft het Ossenhooft hier nou mee te maken? Van origine is het Ossenhooft één van de vele bierbrouwerijen in Gouda. Dit pand is op de Westhaven te vinden op nummer 63. Zowel de naam als de vergulde ossenkop boven de deur verwijzen naar deze brouwerij. Het huidige pand is rondom 1780 gebouwd zoals het nu is. De brouwerij is wel ouder, aangezien de bierindustrie in de veertiende eeuw zijn intrede maakt.
(Tekst gaat verder onder de foto).
Omstreeks 1598 staat er op deze plek achter het pand de bijbehorende brouwerij. Deze is dan al bekend als het Ossenhooft. Maar waar komt deze naam nou precies vandaan? Dat alles heeft te maken met de verbastering van het woord ‘okshooft’. In de bierindustrie in de middeleeuwen kom je het woord okshooft vaker tegen. Het is namelijk een inhoudsmaat die de grootte heeft van een kwart bierton. Naar alle waarschijnlijkheid is dit dan ook de reden geweest om zijn brouwerij het Ossenhooft te noemen.
Mysterie opgelost
Zit jij ook al tijden met een Gouds mysterie? Laat het ons weten, dan gaan wij alles op alles zetten om jouw mysterie op te lossen.
Heb je deze mysteries al gelezen?
