Mysterie opgelost: wiens hoofd hangt hier bij de Sint-Janskerk?

De Sint-Janskerk is altijd een bezoekje waard, helemaal nu tijdens het feestjaar Gouda750. Alle glas-in-loodramen hebben een eigen verhaal, net als de grafstenen. Daar blijft het niet bij. De Sint-Janskerk heeft ook nog een aparte kapel. De zogenoemde Van der Vormkapel. Aan de buitenkant is een hoofd zichtbaar boven de ingang. Wiens hoofd is dat eigenlijk?

Menig Gouwenaar weet misschien niet eens dat het de Van der Vormkapel heet. Laat staan dat er een hoofd boven de ingang hangt. Doordat het geen gaper is, valt het hoofd minder op. Toch heeft deze man een link met de kapel. Voor we het hier over gaan hebben, duiken we eerst in de geschiedenis van deze kapel.

Tekst gaat verder onder de foto.

Van der Vormkapel

De kapel is in 1934 gebouwd en heeft hierdoor een andere uitstraling dan de Sint-Janskerk. Aanleiding voor de bouw is de herplaatsing van glazen uit het Regulierenklooster. In 1580 wordt de kloosterkapel afgebroken, maar de glazen – die ook door de gebroeders Crabeth zijn gemaakt – blijven bewaard. Het stadbestuur staat erop dat deze glazen een plek in de Sint-Janskerk krijgen. De kapel bestond toen nog niet, dus plaatsen ze de glazen aan de zuidzijde van het koor.

Tekst gaat verder onder de foto.

Ondanks het vakmanschap van Crabeth, zijn de glazen tientallen jaren later toe aan een restauratiebeurt. De Rotterdamse reder Willem van der Vorm betaalt de restauratie. Maar waar moeten die glazen dan tot hun recht komen? Als antwoord op die vraag besluit Willem ook te betalen voor de bouw van de kapel. In 1934, als de restauratie voltooid is, is ook de bouw klaar. De kapel is eigenlijk ter nagedachtenis aan zijn moeder Maaike Lagendijk gebouwd. Bijzonder dus dat de kapel zijn naam gekregen heeft, terwijl het is opgedragen aan zijn moeder. Eigenlijk moeten we dus over de Lagendijkkapel spreken.

Regulierenglazen

Er zijn in totaal zeven glazen te bewonderen in de kapel. En elk glas beeldt een Bijbelse voorstelling uit gekoppeld aan Jezus. Het lijkt alleen of er drie voorstellingen missen. Dat zijn het laatste avondmaal, de kruisiging en kruisafneming. Opvallend zijn de onderkanten van de glazen. Daar zien we de schenkers van het glas. Verder kijken ze of naar links of naar rechts in gebedspositie. Naar alle waarschijnlijkheid is dit in de richting van het altaar in de oude kapel.

Tekst gaat verder onder de foto’s.

2

Jan Schouten

Maar wiens hoofd hangt nu boven de ingang? Niet het hoofd van Willem van der Vorm, zoals je misschien zou denken. Nee, het is Jan Schouten, maar wat is zijn link met de kapel? Jan Schouten is geboren in Gouwsluis, tegenwoordig onderdeel van Alphen aan de Rijn. Na zijn jeugd volgt hij een opleiding op de Polytechnische school in Delft. Daar krijgt hij les van Eugen Gugel en Adolf la Comte. Zij houden zich met glasschilderkunst bezig. Jan raakt hierdoor geïntrigeerd en sticht zijn eigen glasatelier. Deze groeit al snel uit tot een grote naam.

Tekst gaat verder onder de foto.

Zijn tweede opdracht is om de glazen van de Sint-Janskerk te restaureren. Zijn eerste opdracht is de kerk van Amsterdam. Het hele restauratieproces van de glazen kost ruim 35 jaar. Samen met mede-glazenieren restaureren ze alle glazen, alvorens deze teruggeplaatst worden. Vanwege zijn bijdrage aan dit grote project is hij erg belangrijk geweest deze erfgoed. Als denk hiervoor hangt zijn gebeeldhouwde hoofd dus boven de deur van de kapel.

[Bron: Sint-Janskerk Gouda en Goudriaan, K. Breekbaar erfgoed, de glazen in de Goudse Van der Vormkapel, Delft, 2013]