O Romeo, Romeo! Wherefore art thou Romeo? Dit zinnetje komt uit misschien wel het bekendste werk van William Shakespeare: Romeo en Julia. De beroemde Shakespeare is Britser dan Brits, geboren en overleden in het Engelse plaatsje Stratford-upon-Avon… toch? Al bijna 60 jaar gaat het gerucht dat Shakespeare helemaal niet in Engeland begraven ligt, maar in Nederland. Sterker nog, zijn graf zou zich in onze Sint-Jan bevinden. Is dit een uit de hand gelopen 1 april grap? Of is het tóch mogelijk dat de beste man hier begraven ligt?
Nee, nu niet stoppen met lezen! Dit is een complottheorie waar je wél meer van wilt weten. Het verhaal zit namelijk zo goed in elkaar, dat je het bijna zou gaan geloven. Bijnaaaa, want de Sint-Janskerk is over één ding duidelijk: er is geen hard bewijs dat William Shakespeare hier echt begraven ligt. Toch gaat het verhaal al bijna 60 jaar rond…
In maart 1964 verschijnt er een groot verhaal in het weekblad Elsevier. Shakespeare zou in Gouda begraven liggen. Dit was de bewering van de heer D.A. Goedewaagen, bekend van de beroemde Goudse pijpen. Hij had onderzoek gedaan naar de geschiedenis van de pijpmakerij te Gouda voor een boek. Tijdens dit onderzoek kwam hij een opvallend figuur tegen, namelijk William Baernelts of Barentsz. Een pijpenmaker uit Engeland.
Tien jaar eerder – tijdens een lezing op 8 oktober 1954 – kwam Goedewaagen al met de theorie dat deze Engelse pijpenmaker misschien wel William Shakespeare zou kunnen zijn. Volgens hem zette Shakespeare zijn dood in scéne en begon hij een nieuw leven als… juist. Gouda’s eerste pijpenmaker William Baernelts.
Het is niet heel vreemd dat er een Engelse pijpenmaker in Gouda woonde, aangezien veel protestante Engelsen naar Nederland kwamen na de dood van Edward VI. Zijn opvolger – Maria I – was namelijk katholiek en het protestantisme werd verboden. Zo nam William Baernelts mogelijk de pijpenmakerij mee van Engeland naar Gouda in 1617.
Terug naar William Shakespeare. Voor zijn overlijden in 1616 – juist, één jaar voor Baernelts in Gouda kwam wonen – kwam Shakespeare mogelijk naar Nederland en liep hij misschien zelfs wel rond in Gouda. Er is een periode in zijn leven waarover weinig bekend is en de theorie gaat dat Shakespeare in 1610 al twee jaar in Gouda zou hebben gewoond voor hij terugkeerde naar Engeland.
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Een andere belangrijke aanwijzing – volgens D.A. Goedewaagen – is het embleem dat William Baernelts gebruikte: de gekroonde tudorroos. Dit embleem zou ook een favoriet zijn geweest van Shakespeare, maar de roos was in Engeland een favoriet voor velen. Tot zo ver de – bij ons – bekende overeenkomsten tussen de twee heren. Mocht hij echt pijpenmaker zijn geweest, waarom dan zoveel moeite doen om zijn dood in scéne te zetten in Engeland?
Daar zou ook een verklaring voor kunnen zijn. Shakespeare was bij leven niet zo geliefd, bovendien zou hij huwelijksproblemen hebben gehad én schulden – al zijn de laatste twee nooit bewezen. Volgens Goedewaagen besloot hij daarom om een nieuw leven in Gouda te beginnen. Hij kon zijn dood eenvoudig faken omdat zijn schoonzoon John Hall een arts zou zijn geweest. Daarnaast zou hij ervoor hebben gezorgd dat zijn graf nooit geopend mocht worden. Op zijn graf in Engeland vind je de tekst: ‘Blest be the man who spares these stones. And cursed be he who moves my bones’. Moedig man die nu nog het graf durft te openen…
Tekst gaat verder onder de foto.
William Baernelts stierf in 1625 en werd in Gouda begraven. De pijpenmaker was goede vrienden met de familie Cool, die een grafkapel in de Sint Jan bezitten. Het is dus mogelijk dat Shakespeare in dit graf is bijgezet. Op het glas-in-loodraam van het kapelletje vind je een hint: de tudorroos prijkt tussen de Goudse familiewapens. Zou dit een aanwijzing zijn dat Shakespeare hier inderdaad ligt?
In 2015 werd de Sint Janskerk volledig gerestaureerd en werden de graven onderzocht. De gevonden botten werden onder de nieuwe messing vloer in het koor herbegraven. En Shakespeare? Die zijn ze niet tegengekomen. Daarom is het volgens de kerk zelf onwaarschijnlijk dat Shakespeare hier echt begraven ligt, al zijn de Dan Brown-achtige aanwijzingen wel heel tof om te onderzoeken. Overigens is het graf van Shakespeare in Engeland – hij zou in de Holy Trinity Church in Stratford-upon-Avon begraven liggen – onderzocht via een radar. Op de radar konden ze zien dat er inderdaad iemand begraven ligt in het graf en dat dit hoogstwaarschijnlijk Shakespeare him self is.
Tekst gaat verder onder de foto’s.
Het opvallendste detail uit het onderzoek is de datum 1 april. Op 1 april 1964 kopte de Volkskrant heel groot: ‘Shakespeare begraven in Goudse Kerk? Vandaag wordt graf geopend’. Iedereen wachtte die dag met spanning af, maar er gebeurde uiteindelijk niks. Gezien de datum misschien niet zo vreemd? Kan het zijn dat dit allemaal een goede 1 april grap was? Dat de heer D.A. Goedewaagen iedereen heimelijk uitlachte dat we we er met zijn allen in zijn getrapt? Als dat zo is dan is dit de grap van de eeuw, aangezien we er 60 jaar naar dato nog over schrijven.
Een ander opvallend detail is dat Shakespeare volgens D.A. Goedewaagen een pijpenmaker was. Dat is natuurlijk hartstikke goede PR voor zijn eigen handel. Maar hier moeten we toch een kleine kanttekening bij plaatsen: iedereen die hem bij leven sprak noemde de man een bescheiden zakenman die bijna verlegen over dit onderzoek vertelde.
Tekst gaat verder onder de foto’s.
Het blijft dus één groot mysterie of Shakespeare in Gouda begraven ligt. Het lijkt onwaarschijnlijk, maar helemaal bewezen is het niet. En hetzelfde geldt ook andersom. Daarbij is dit onderzoek zó uitgebreid en zijn er nog duizenden hints en mogelijke bewijzen, dat we er bijna een boek over zouden kunnen schrijven. En dat boek komt er ook, alleen niet geschreven door ons. Op het moment van schrijven zijn de knappe koppen van Mandeville Academy bezig met dit onderzoek, onder leiding van Harry Veenendaal. Dit doen zij voor het vak Literature & Poetry, waarbij zij op zoek gaan naar een voorspellingsmodel voor een bestseller. Het onderzoek verwerken ze dit jaar nog in een roman over dit onderzoek en het belooft nog spannender te worden dan een Dan Brown-boek.
Met dank aan Harry Anders van de Sint Janskerk voor het delen van de archiefstukken, Harry Veenendaal voor zijn uitgebreide uitleg en kennis over dit onderwerp en Nick van Rookhuijzen voor het filmen.
Lees ook…
In onze gids
Populaire rubrieken
