De geschiedenis van Otterlo in vogelvlucht

Hoe is de gemeente Ede ontstaan zoals zij nu is? In een serie belichten we de historie van alle dorpen in de gemeente. Dit keer is Otterlo aan de beurt.

Al in de oudheid trokken er mensen rond in het gebied dat nu Otterlo heet. De plaatsnamen Uttarlo en Ottarloan komen vanaf het jaar 855 in de archieven voor. Eeuwen later wordt de naam Otterlo afgewisseld met Aenstoot, genoemd naar een herberg die hier ook lag. Het dorp Otterlo ontwikkelde zich geleidelijk op de kruising van twee handelswegen: van Ede naar Apeldoorn en van Arnhem naar Harderwijk.

Weinig bebouwing

Heel lang had Otterlo maar een paar woningen. Bij de dorpsbrand van 1899 waren het er maar twaalf. Er was een kerk met daarbij een Brink en daaromheen een aantal engen. Otterlo was een echt agrarische gemeenschap.

De tekst gaat verder onder de foto >

Boeren moesten afspraken maken over gemeenschappelijke grond en deden dat in buurten. Zo ontstond de buurt Otterlo, bestaande uit de buurtschappen Aanstoot, Harskamp, Eschoten, Westeneng en de gehuchten De Pampel, Deelen, Terlet, ’t Laar, Oud-Reemst en Nieuw-Reemst.

Kröller-Müller

In de negentiende eeuw verkocht de buurt Otterlo grond aan de familie Sickesz. Deze familie bleek in staat om het Otterlose Zand en aangrenzende Hoenderlose heidegebied te ontginnen. In 1909 verkocht de familie Sickesz de grond door aan de Kröller-Müllers, die er Het Nationale Park De Hoge Veluwe van maakten.

De tekst gaat verder onder de foto >

In 1812 werd Otterlo door de Franse overheerser een zelfstandige gemeente gemaakt. Dat duurde niet lang: in 1818 werd Otterlo weer ingelijfd bij het ‘ambt’ Ede, later de gemeente Ede. Hoewel inwoners van de hele gemeente Ede arm waren, had Oterlo het laagste aantal arme inwoners. Er woonden in deze tijd ongeveer 600 mensen in Otterlo, in een uitgestrekt gebied. In het dorp zelf woonden maar 80 mensen.

De Zanding

Aan het begin van de twintigste eeuw steeg het inwonertal van Otterlo boven de 500. Door de toename van toerisme vestigen mensen van buitenaf zich in deze plaats. Er ontstaan verschillende verenigingen. Tijdens de crisis van de jaren dertig werd De Zanding gegraven als werkverschaffingsproject.

In de negentiende eeuw staan huizen in Otterlo vooral langs de hoofdwegen Edeseweg, Dorpsstraat en Houtkampweg. Na de oorlog komen er arbeiderswoningen in het noorden, middenstandswoningen in het centrum en villa’s in het zuidelijke deel van het Buurtbos en het Onderlangs.

Vakantie in Otterlo

Vooral na de Tweede Wereldoorlog gaan Otterloërs woonruimte verhuren aan vakantiegangers. Er komen kampeerterreinen en pensions. Aan de zuid- en westrand van het dorp ontstaan complete bungalowparken. De toeristen kwamen vooral op de Hoge Veluwe af, waardoor er veel in Otterlo kwamen. Hierdoor ontwikkelde (de economie van) het dorp. Op 1 januari 2021 had Otterlo 2.215 inwoners.

Slag om Otterlo

De eerste vier jaren van de oorlog kwam Otterlo redelijk ongeschonden door. Tijdens de bevrijding op in april 1945 werd Otterlo echter het middelpunt van een gevecht tussen Duitse, Britse en Canadese soldaten. Deze slag ging de boeken in als de Slag om Otterlo. Aan de Duitse zijde vielen meer dan honderd doden, opvallend veel tienersoldaten. Bij de Canadezen kwamen zeventien mannen om, bij de Britten zes en er vielen vier burgerdoden.

Bron: Verhaal van Ede