Mysterie: wie of wat was de Erwtenman en wat heeft hij met de Sint-Jan te maken?

In de rubriek Bosch’ mysterie behandelen we iedere week een apart of raar gegeven uit de stad. Dit keer buigen we ons over de vraag wie of wat de Erwtenman was. Weet jij het al? 

De stad zit vol verborgen pareltjes en daar is het beeld van de Erwtenman er één van. Maar wie of wat was dit eigenlijk? Om hier achter te komen doken we de geschiedenisboeken (beter bekend als de Bossche Encyclopedie en Erfgoed ‘s-Hertogenbosch) in om meer te weten te komen over het fenomeen.

Waar zit-ie eigenlijk?

Laten we even bij het begin beginnen. We vinden de Erwtenman op meerdere plekken in de stad, maar de opvallendste plek is waarschijnlijk wel in de Sint Jan. Daar is een beeld van een man met een pot erwten aan zijn voeten te vinden. Je moet even goed zoeken om hem te spotten, maar je vindt hem aan de noordzijde van de kathedraal. Daarnaast is het ventje ook te vinden op oude tekeningen en schilderijen van vroeger.

En wie was het dan?

De Erwtenman is een beeldje van de bouwmeester van de kerk, lezen we op deze site. Hij was een harde werker, maar zijn vrouw niet. Zij was lui en had nooit ergens zin in. Zo koos vaak voor de gemakkelijke weg en dat was ook het geval in de keuken. Haar man gaf elke dag geld om verse dingen te kopen en een lekkere maaltijd voor hem te bereiden. Maar uit luiheid zette ze hem dag na dag een bak erwten voor. Arme erwtenman! In het beeld zien we een pot erwten op de grond omgegooid door, jawel… de Erwtenman!

Toen de Erwtenman voor het eerst getekend werd, werd er een rijm onder gezet: “Is dat nu spijs voor eenen man die daags een braspenning winnen kan!” Ofwel: is er niets beters te krijgen?

Duitse Erwtenman

Dit lijkt misschien een typisch Bossche legende, maar dat is niet helemaal het geval. In Duitsland worden verhalen verteld die erg lijken op die van de Erwtenman. In één van die verhalen wordt ook de ‘erwtenman’ zelf genoemd! Of er, net als bij ‘de echte Bossche Erwtenman’ beelden van zijn, weten we niet.

Fun fact: Naast Café de Smidse zat vroeger snackbar De Erwtenman. Daar aten Bosschenaren massaal een hapje nadat de drankjes bij Café de Smidse voor honger zorgden. Nu zit daar Tapperij de Saeck.

Ook een mysterie in je maag?

Zit jij ook met een Bosch’ mysterie waar je maar geen oplossing voor kan vinden? Neem contact met ons op en we gaan voor je op onderzoek uit.

Lees ook: