Carnaval in Bergen op Zoom uitgelegd: de spelregels voor je eerste Vastenavend

Geen ‘pakjes’

Heb je thuis een pak van Super Mario, Elsa van Frozen of een gestreept boevenpak liggen? Laat dat outfit dan maar mooi liggen waar het ligt. Omdat we in Bergen op Zoom geen carnaval maar Vastenavend vieren, hebben de feestvierders geen pak, maar een zelfverzonnen outfit.

Draag een zakdoek en gordijn

Alles wat mooi-lelijk is, kan jij met Vastenavend dragen. Lampenkap, oubollige bloemetjesjurk of een fanfarejasje: als je het maar combineert met andere kleding met dezelfde uitstraling. Waar je ook voor kiest, vergeet nooit een zakdoek om te knopen (met de punt naar achter en de knoop naar voren) en een gordijn (vitrage) om je nek te doen. Twijfel je over je kleren? Schakel dan een Bergenaar in als expert.

Vermijd de polo-nou nee-se

Ga jij normaal gesproken voorop tijdens de polonaise? Om scheve gezichten te voorkomen, kan je dat in Bergen op Zoom maar beter even niet doen. De Bergenaren bewegen wat met hun heupen of gooien hun armen in de lucht terwijl ze een beweging maken alsof ze een lamp uit de fitting draaien. De armen inhaken en van links naar rechts lopen, is een goed idee wanneer je heupen stijf zijn of je geen zin hebt om je handen omhoog te doen.

Eigen muziek

Snollebollekes, Jos van Oss of André van Duin hebben allemaal carnavalskrakers op hun naam staan… maar niet in Bergen op Zoom. In het Krabbegat, de naam tijdens de Vastenavend (carnaval) in Bergen op Zoom, wordt al sinds 1946 eigen muziek gemaakt. Deze liedjes worden altijd door mannen in een Bergs dialect ingezongen, met muzikale begeleiding van bandjes die voornamelijk bestaan uit muzikanten met blaasinstrumenten. Benieuwd hoe die liedjes klinken? Zo klinkt de muziek die tijdens de Vastenavend in Bergen op Zoom in de cafés en door de straten klinkt.

De hoofdfiguren

Tijdens de Vastenavend zijn er een aantal sleutelfiguren die als ambassadeur van de leut fungeren. Hierboven zie je Prins Nilles III, die in 2020 voor het laatst Prins was. Vanaf het leutfeest van 2021 is er een nieuwe ‘Òòg’eid (hoogheid): Prins Wannes III (zie de foto hieronder). Doordat er maar één carnavalsvereniging in Bergen op Zoom is, de Stichting Vastenavend, is er ook maar één Prins. De hoogheid is ook langer dan één Vastenavend het opperhoofd van de stad. Prins Nilles III stopt na 14 jaar met zijn functie als heerser van het Krabbegat.

(Tekst loopt verder onder de foto)

Andere prominente figuren

De rechterhand van de Prins is de Nar. Daarnaast is er Steketee: de politieagent die de ‘leut’ bewaart. Aan het hoofd van de boeren van de Stichting Vastenavend (de leden van de club) staat de Gròòtste Boer. Pas tijdens de Vastenavend krijgen de hoofdrolspelers hun officiële pakken aan. In de weekenden daarvoor barst het feest ook al los in de stad, alleen dragen de prominente figuren dan blauwe boerenkielen en een rode zakdoek. En extra bijzonder: tijdens de Vastenavend wordt kerktoren de Peperbus voorzien van een masker, boerenkiel en armen. In 2021 kreeg de toren alleen zijn masker, omdat het leutfeest niet doorging. Ook kunnen vanwege slechte weersomstandigheden soms de armen of boerenkiel weggelaten worden.

10

Veel Vastenavenddagen

Zoals we net al aangaven, dragen onder andere de Prins en de Nar niet heel de tijd hun officiële pak. Dat komt omdat de Vastenavend langer duurt dan het vierdaags leutfestijn. Vastenavend begint met het Neuzebal. Hier wordt het nieuwe liedje bekendgemaakt dat te maken heeft met het thema van dat jaar. Ook de weekenden erna is het feest, tot aan de Intocht.

5

De dag erna is het Dweilbendfestival (waar bandjes tegen elkaar strijden), maandag is het Kindervastenavend en dinsdag is de Grote Optocht. Na de Optocht is het Valle van de Kraai, waarbij een geboetseerde Kraai van de vastenavendheks Wana van zijn stokje valt, waardoor de Vastenavend officieel is afgelopen.

Goed om te weten

• Het Vastenavendmotto van 2023 is: ‘Wie de leut et, et de toekomst’
• Wil je opgaan in de rest? Doe je linkerduim naar je neus en zeg agge mar leut et. Dan wens je een ander veel plezier toe.
• Duizelen deze ‘regels’ je? Het puntje hierboven is het allerbelangrijkste: dat je maar plezier hebt.

Wil je terugblikken naar de Vastenavend van 2022? Dat doe je hier.