De bevrijding van Arnhem in april 1945: zo zat het

Nederland viert ieder jaar op 5 mei de vrijheid. Niet alle Arnhemmers hebben dat voorrecht gekend. In de stad kwam er in de maand april een einde aan de Tweede Wereldoorlog. Hoe zag de bevrijding van Arnhem eruit? Je leest en bekijkt het in dit artikel. 

Slag om Arnhem

Als we het hebben over de bevrijding van Arnhem dan is het onmogelijk niet ook de Slag om Arnhem te noemen. Tijdens de Slag om Arnhem vonden een historische luchtlanding en veldslag plaats. De slag duurde van 17 tot 25 september 1944 en was onderdeel van Operatie Market Garden, een grote geallieerde operatie met als doel de bruggen over de Maas, Waal en Rijn in Nederland in handen te krijgen.

Hoewel de Slag om Arnhem een van de grootste operaties op Nederlands grondgebied was tijdens de Tweede Wereldoorlog, was het voor de geallieerden grotendeels een nederlaag. De brug over de Rijn kon namelijk niet worden ingenomen van de Duitsers. Daardoor slaagde Operatie Market Garden, en daarmee de opmars naar Berlijn, niet.

Lees verder onder de foto >

Evacuatie

Direct na de slag, op 25 september 1944, stuurden de Duitsers alle Arnhemmers de stad uit. zij moesten naar veiligere gebieden vertrekken. Arnhem werd een spookstad die geen andere rol meer vervulde dan die van slagveld. Arnhem was de frontstad van de Duitsers. Er volgde een tijd van plundering en veldslag, waar de stad Arnhem het slachtoffer van was.

Het was pas op 3 april 1945 dat het eerste deel van Arnhem werd bevrijd, namelijk Arnhem-Zuid. Toen bestond dit stadsdeel nog niet uit zoveel wijken als nu, het ging met name om Malburgen, de Praets en Meinerswijk. Het was vanaf deze kant van de Rijn dat de geallieerden oprukten om de rest van Arnhem te bevrijden. De bombardementen die in oktober 1944 plaatsvonden, verwoestten grote delen van Arnhem-Zuid en de rest van de stad.

Tweede Slag om Arnhem

Het is misschien niet iedereen bekend, maar er was een tweede Slag om Arnhem in april 1945. De Duitsers zaten nog steeds in het noordelijke deel van de stad en de geallieerden trokken vanuit het zuiden van Nederland op naar Arnhem.

Vóór de aanval gingen de Canadezen – inmiddels bij Arnhem aangekomen – over op een massaal artilleriebombardement op de stad. De Duitsers werden flink geraakt maar er werd ook vreselijk veel schade veroorzaakt in Arnhem, bovenop de schade van bombardementen in oktober 1944. Bewoners die niet de kans hadden gehad de stad te ontvluchten, kwamen om het leven.

Bombardementen en vrijheid

Het was na de artilleriebombardementen dat de Canadezen de stad in trokken om Arnhem te bevrijden. Dat was op op 12 april 1945. Hoewel er nog wel tegenstand van de Duitsers plaatsvond, was van groot verzet tegen de Canadese opmars geen sprake meer. Wel was het puin van Arnhem ideaal voor sluipschutters. Uiteindelijk vielen bij de Tweede Slag alsnog een hoop slachtoffers; bijna 200 Canadese en Britse slachtoffers.

Op 14 april was Arnhem bevrijd. Van de stad was weinig over. Veel Arnhemmers ontdekten pas na de oorlog hoezeer hun stad was verwoest en hoeveel er moest worden opgebouwd.