Mysterie opgelost: daarom is Arnhem de hoofdstad van Gelderland

Je bent er vast trots op, dat Arnhem de hoofdstad van de provincie is. Maar waarom is het eigenlijk niet Apeldoorn? Of Nijmegen? Arnhem heeft niet de meeste inwoners, of het grootste oppervlakte. Waarom is Arnhem de hoofdstad van Gelderland? Een uitleg:

Gelderland is de grootste provincie van Nederland. Hoewel Arnhem de hoofdstad is, heeft Nijmegen de meeste inwoners. Qua oppervlakte is Apeldoorn de grootste gemeente. De provincie behoorde tussen 1339 en 1795 tot het Hertogdom Gelre. Gelre is in 1407 verdeeld in vier kwartieren, samen de Staten van de Kwartieren genaamd: Roermond, Zutphen, Nijmegen en Arnhem.

Arnhem is ontstaan in de middeleeuwen en heeft sinds 1233 stadsrechten. Nijmegen is echter nog ouder, en kreeg al in 1230 stadsrechten. En toch is Arnhem de hoofdstad van de provincie geworden. Dat heeft alles te maken met het Hertogdom Gelre.

Gelre

De officiële benoeming van Arnhem als provinciehoofdstad vond pas in 1813 plaats. Onze stad is al wel sinds de vijftiende eeuw het centrum van de provincie. Dat heeft onder meer te maken met de toenmalige hertog, Reinald II. Hij verbleef het liefste in Arnhem, op kasteel Rozendaal. Doordat Reinald de meeste tijd doorbracht in onze stad kreeg Arnhem vanzelf een grotere rol binnen de provincie dan andere steden.

Twee Karels

Daar kwam bij dat hertog Arnold de stad later uitroept tot administratief centrum van het hertogdom. Hierdoor werkten veel belangrijke netwerken in het hertogdom vanuit deze stad. Het was echter hertog Karel die ervoor zorgde dat Arnhem definitief de centrale rol binnen Gelderland kreeg. Hij breidde de kanselarij uit – de plek waar vandaan een vorst belangrijke documenten opstelt en bezegelt – en vestigde zich ook op het kasteel bij de stad.

In 1543 viel Gelre in handen van Karel V. Hij vestigde de Rekenkamer en het Hof van Gelre in Arnhem. Op dat moment waren vrijwel alle belangrijke instituten gevestigd in Arnhem. Dat deed onze stad goed: Arnhem werd een steeds meer welvarende stad en het inwonersaantal groeide.

Koninkrijk der Nederlanden

Het duurde nog een paar honderd jaar voor Arnhem de provinciehoofdstad werd zoals wij deze nu kennen. In 1585 ging Gelre onderdeel uitmaken van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Veel van de gewesten die hier onderdeel van uitmaakten hebben nog steeds dezelfde hoofdstad als toen. Bijvoorbeeld Utrecht met als hoofdstad Utrecht en Brabant met als hoofdstad ‘s-Hertogenbosch.

Maar het was pas in 1813 dat het Koninkrijk der Nederlanden ontstond. De stad had al die jaren een belangrijke rol vervuld in de provincie en het was dan ook niet onverwacht dat Arnhem in het Koninkrijk werd uitgeroepen tot hoofdstad van Gelderland.

Meer Arnhemse mysteries: