Vergeten schatten: Apeldoornse musea die niet meer bestaan
Elke Apeldoorner is wel eens in CODA en Paleis Het Loo geweest. Maar wist je dat Apeldoorn vroeger nog veel...
Advertentie wordt geladen…
Toen in Apeldoorn: 5 x voormalige tolhuizen
Je kent het wel, je rijdt lekker op de Franse snelweg onderweg naar je zonbestemming of richting de witte piste en het woord Péage verschijnt op de borden. Stoppen, geld of creditcard pakken, betalen, poortje omhoog en weer verder rijden. Vroegâh hadden we een soortgelijk systeem in Nederland, dus de wegen in en rond Apeldoorn waren hier geen uitzondering op. Hieronder zie je vijf voormalige tolhuizen in en rond Apeldoorn.
Arnhemseweg 350 – tolhuis nummer 5
Na de aanleg in 1843 van de straatweg tussen Arnhem en Apeldoorn zijn er, waaronder deze, gebouwd. De eerste tolgaarder is dhr. Evert Lammers uit Arnhem.
In 1864 betrekken tolgaarder Johannes Vaal en zijn vrouw het tolhuisje. Naast zijn werk als tolbaas is Johannes jachtopziener en prepareert hij in zijn vrije tijd dode dieren. Uiteindelijk is er tot 1 april 1880 tol geheven op de route tussen Arnhem en Apeldoorn.
Café en museum
Na 1880 maakt de familie van het pand een theehuis en natuurhistorisch museum. In de decennia die volgen verandert het museum meerdere keren van naam en eigenaar, maar blijft altijd een combinatie van museum en café. Na de museumtijd zijn er diverse restaurants in gevestigd geweest. De laatste jaren was dat Auberge Navet, sinds september 2022 Tolhuis vijf.
Advertentie wordt geladen…
Deventerstraat 196 – tolhuis nummer 14
Op de plek waar nu Chinees restaurant Jade City is gevestigd stond vroeger een tolhuis. Dit tolhuis bevond zich net zoals de situatie nu is op de splitsing met de Zutphensestraat. Uiteindelijk werd het tolhuis, nadat het zijn functie als tolhuis al had verloren, afgebroken in 1932.
De Tol
Een blijvende herinnering aan dit stukje geschiedenis is De Tol, de straat die nu als een soort hofje is ingeklemd tussen de Deventer- en de Zutphensestraat. Op het speelveldje aan De Tol staat nu een beeld van een voorovergebogen tolgaarder met zijn koffertje om tol te heffen bij de spelende kinderen.
Advertentie wordt geladen…
Het Loo – tolhuis nummer 13
In de Franse tijd, begin 19e eeuw, laat Lodewijk Napoleon die vaak op Paleis Het Loo verbleef een straatweg aanleggen tussen Het Loo en Amersfoort. Om de aanleg te financieren worden er om de vijf kilometer (zoals bij elke rijksweg het geval was) tolhuizen gebouwd. Zo ook tolhuis nummer 13, welke wordt gebouwd op de kruising van de wegen naar Amersfoort, Zwolle en Deventer (Amersfoortseweg/Zwolseweg/Loolaan).
Acht keer stoppen
Reizigers moesten tussen Amersfoort en Apeldoorn bij elk tolhuis stoppen en betalen, al met al maar liefst acht (!) keer. Niet alleen een hoge kostenpost maar ook nog eens een erg traag proces. Het tolhuis is uiteindelijk gesloopt en zou nu hebben gestaan op het terrein van Hotel Het Loo / Bloemink.
Advertentie wordt geladen…
De Echoput – tolhuis nummer 12
Vijf kilometer na Het Loo volgt het tweede tolhuis op de huidige Amersfoortseweg. Dit tolhuis werd gebouwd samen met een watervoorziening voor paarden en reizigers. Al met al, na het graven van zo’n 56 meter werd water gevonden en was de Echoput een feit. De naam stamt van de weerkaatsing van het geluid in de waterput.
Op 1 juli 1935 werd gestart met de afbraak van het tolhuis omdat het in de weg stond voor langsrazende gemotoriseerde snelverkeer. De Echoput staat er nog tot op de dag van vandaag en groeide in de jaren 50 en 60 uit tot een populaire bestemming voor schoolreisjes. Helaas is de put tegenwoordig niet meer open voor het publiek.
Advertentie wordt geladen…
’t Tolhuis in Loenen
Ook in Loenen, aan de huidige Groenendaalseweg 90, stond een tolhuis. Tegenwoordig wonen hier mensen.
Advertentie wordt geladen…
Toltarieven anno 1833
Advertentie wordt geladen…
Lees ook:
Advertentie wordt geladen…
