Vergeten schatten: Apeldoornse musea die niet meer bestaan
Elke Apeldoorner is wel eens in CODA en Paleis Het Loo geweest. Maar wist je dat Apeldoorn vroeger nog veel meer musea kende? Van beeldende kunst tot opgezette dieren en afgedankte politievoertuigen, dit zijn Apeldoorns vergeten musea:
Natuurhistorisch Museum Vaal
Jachtopziener
Wie wist dat in het tolhuis aan de Arnhemseweg ooit een natuurhistorisch museum zat? In mei 1864 betrekken tolgaarder Johannes Vaal en zijn vrouw het tolhuisje in Apeldoorn. Naast zijn werk als tolbaas is Johannes jachtopziener en prepareert hij in zijn vrije tijd dode dieren.
Het tolhuis verliest na 1880 zijn functie, maar Johannes Vaal en zijn gezin blijven in het huis wonen en maken er een theehuis en natuurhistorisch museum van. In de decennia die volgen verandert het museum meerdere keren van naam en eigenaar, maar blijft altijd een combinatie van café en museum.
Van museum naar restaurant
In 1944 wordt het tolhuis verbouwd tot café, huis en tuin. Apeldoorn is een museum armer, maar in de jaren die volgen wel heel wat restaurants rijker. Tegenwoordig is restaurant Auberge Navet gevestigd in het oude museum.
Museum Felua
Museum in station
De Historische Vereniging Felua bekommert zich al sinds 1896 om de geschiedenis en archeologie van Apeldoorn en de Veluwe. Een jaar na oprichting sticht de vereniging museum Felua. Dit museum stelt met name zelf opgegraven archeologische vondsten uit de Veluwe tentoon. Het bevindt zich op de eerste verdieping van het inmiddels verloren treinstation Het Loo aan de Zwolseweg.
Overname
Na de Tweede Wereldoorlog moet door woningnood in Apeldoorn het museum weg uit het station. In 1956 draagt de vereniging de beheer van de museumcollectie over aan de gemeente. De Historische Vereniging Felua zelf blijft bestaan tot het twee jaar geleden uiteindelijk wordt opgeheven, hoewel Apeldoorners het nu misschien kennen als Vereniging Oud-Apeldoorn.
Historisch Museum Moerman
Jaap Moerman
Als bekende Apeldoornse historicus en archeoloog Moerman na zijn dood in 1965 zijn collectie opgravingen nalaat aan de gemeente, voegt deze de museumstukken samen met die van museum Felua en ontstaat het nieuwe Historisch Museum Moerman. Het gemeentemuseum is jaren aan de Loolaan gevestigd, tot het in 1976 verhuist naar Villa Marialust in het Verzetsstrijderspark.
Locatie, locatie
Daar krijgt het de nieuwe naam Historisch Museum Marialust. Het museum blijft hier tot het in 1993 verhuist naar het oude Raadhuis op het Raadhuisplein. Na een aantal jaar loopt het museum – net als andere musea in Apeldoorn, zal blijken – opnieuw tegen huisvestingsproblemen aan en de gemeente besluit tot een fusie en nieuwbouw.
Van Reekum Museum
Van galerij naar museum
Aan de Soerenseweg, in het splinternieuwe culturele centrum van Apeldoorn waar ook Orpheus zich in heeft gevestigd, opent in maart 1965 de Gemeentelijke Van Reekum Galerij. Haar naam dankt de galerij aan de financiële steun van de Apeldoornse familie Van Reekum, die zich hard maakte voor de oprichting van een museum voor beeldende kunst in Apeldoorn.
De galerij groeit hard onder het toezicht van zijn bevlogen directeuren. In 1980 zorgt toenmalige directeur Jerven Ober voor de titel ‘museum’ en gaat de galerij verder als het Van Reekum Museum.
Fusie
Rond de eeuwwisseling blijkt dat de huisvesting van het museum niet meer voldoet. Bovendien wil Orpheus uitbreiden in het pand. Het Van Reekum Museum is niet het enige museum dat met dit probleem kampt. Ook het Historisch Museum is op zoek naar een nieuwe ruimte en de gemeente besluit tot de bouw van een nieuw centrum waarin de twee musea, het gemeentearchief én de openbare bibliotheek samengaan.
In 2004 opent CODA zijn deuren. In CODA herinnert de presentatieplek ‘Van Reekum Gallerij’ nog steeds aan het oude museum.
Nederlands Politiemuseum
Collectie
Het initiatief achter het Nederlands Politiemuseum in Apeldoorn is een particuliere stichting met enthousiastelingen die zich in 1978 afvragen wat er toch gebeurt met afgedankt korpsmateriaal. Vanaf dan bouwt de stichting een bescheiden collectie op en vindt een plek in de sportzaal van de Politieacademie aan de Arnhemseweg 346 (het oude seminarie). In 1984 is de eerste expositie van het museum een feit. Uniformen, wapens, communicatiemiddelen, voertuigen en foto’s illustreren het werk van de Nederlandse politie.
Het museum groeit uit zijn voegen in de sportzaal en verhuist in 1990 naar het Zusterhuis van het complex, waar het museum verder uitbreidt, professionaliseert en goede tijden beleeft.
Verhuizing
Begin 2000 wordt duidelijk dat het oude seminarie verbouwd gaat worden om dé concernlocatie van de Politieacademie te worden. Er is geen ruimte meer voor het Politiemuseum. In 2004 verhuist het museum daarom naar de oude Bakkenesgarage in het centrum van Apeldoorn.
In 2007 komt ook daar door sloop van de tijdelijke locatie een einde aan. Het museum sluit voor onbepaalde tijd zijn deuren. In 2011 fuseren het Nationaal Brandweermuseum en het Nederlands Politiemuseum en openen onder de naam Veiligheidsmuseum PIT een nieuw museum in Almere.
