Kunstenaars gingen los op stroomkasten in Apeldoorn: dit is het resultaat

Kunstkast Bleekemeer

Thema: Jagers en verzamelaars | Kunstenaar: Nynke Talsma | Locatie: Garderenseweg, Uddel

“Het werk waar je naar kijkt verbeeld de terugkeer van een warmer klimaat na de laatste ijstijd, zo’n 15.000 jaar geleden. Het ontluikende landschap met dieren en vruchtdragende planten golft als het ware over de kou en de ijskristallen heen. De meertjes in de buurt van Uddel, zogenaamde Pingoruïnes, hadden door de toename van wild en vegetatie een grote aantrekkingskracht op jagers-verzamelaars.”

Techniek: cyanotypie (blauwdruk), pastelkrijt, potlood en digitale bewerking.

Historisch verhaal:

In de laatste ijstijd, zo’n 15.000 jaar geleden, werd het op de Veluwe zo koud dat de bodem permanent bevroren raakte. Op sommige plekken in het landschap verzamelde zich een bel grondwater in de bodem tot een grote ijsklomp. De grond erboven werd daarbij omhoog gestuwd en naar de zijkanten geduwd. Toen het ijs ging smelten zakte de bodem in, en ontstonden er meertjes op deze plekken. Dergelijke meertjes worden pingoruines genoemd. De bekendste is het Uddelermeer, maar in de omgeving van Uddel zijn er nog veel meer, zoals hier vlakbij: het Bleekemeer.

Lees verder op geheugenvanapeldoorn.nl.

Kunstkast De Valkenberg

Thema: Jagers | Kunstenaar: Rasiel Gerritsma | Locatie: Valkenberglaan

“Mijn tekening beeldt een menging tussen een vos en een mens uit. De vos is een van de bekendste jagers op de Veluwe, en de mens ook. De kleding is geïnspireerd op het soort kleding dat gedragen werd aan het einde van de 16^e eeuw door mannen van hoge stand, voor wie jagen een populair tijdverdrijf was. In de kleding van de vos zijn een aantal jachttrofeeën verwerkt; het bont om de rand van zijn mantel, de ketting van konijnenpootjes, en de kraag met veren van verschillende vogels van de Veluwe.” 

Historisch verhaal:

In de wijk Berg en Bos ligt de Valkenberglaan, vernoemd naar de daar gelegen heuvel ‘de Valkenberg’. Tot in de 18e eeuw stond de heuvel bekend als “de Galgenberg”. Apeldoorn was een zogeheten “Hoge en Vrije Heerlijkheid”, waarvan de landsheer het ‘halsrecht’ bezat; het recht om misdadigers ter dood te laten veroordelen en te executeren. In de tijd van Koning-Stadhouder Willem III stonden op deze heuvel dan ook twee galgen. Om misdadigers af te schrikken en als middel om te straffen.

Lees verder via geheugenvanapeldoorn.nl.

Kunstkast Wormense Enk

Thema: Boeren | Kunstenaar: Vedar Cvetanovic | Locatie: Ravenweg op hoek met Hofveld

“Toelichting werk: “Deze schapenkontjes behoren tot de schaapskudde in Hoog Buurlo, maar vroeger had je ze ook hier tegen het lijf kunnen lopen. De schapen zijn dan ook een leuke verwijzing naar de boerengeschiedenis van de vogelbuurt. De foto is expres zo uitgesneden dat de schapen het hele beeld vullen en zo een soort patroon vormen.”

Historisch verhaal:

De Vogelbuurt is gebouwd op de Wormense Enk. Een enk is landbouwgrond dat vanaf de Late Middeleeuwen, ongeveer vanaf 1300, als akkerland in gebruik is genomen en waar de vruchtbare grond is verbeterd door bemesting. Deze mest (meestal uit de schapenstal) werd vermengd met plaggen (van heide) en dat werd op de akkers opgebracht. Zo groeide de bodem steeds meer en kan er een pakket van 1 tot 1,5 meter dikte er bovenop gekomen zijn.

Lees verder via geheugenvanapeldoorn.nl.

Kunstkast Ugchelse Enk

Thema: Boeren | Kunstenaar: Nico van Dam | Locatie: Van Golsteinlaan vlakbij Otterloseweg

Nico van Dam is een haikudichter uit Ugchelen. Nico is lid van de landelijke Haiku Kring Nederland. Voor het kwartaalblad van deze vereniging, genaamd Vuursteen, zenden haikudichters uit Nederland en Vlaanderen hun werk ter beoordeling en publicatie. Nico was mede-oprichter van de Haikukern Veluwe, waar dichters uit onze omgeving samenkomen om hun werk voor te dragen en te bespreken. De dichtvormen die worden beoefend zijn haiku, senryu, rengay en tanka.

Inwoners van Ugchelen lezen Nico’s werk in De Bron, het dorpsblad dat tweewekelijks in ieders postbus valt.

Historisch verhaal:

De geschiedenis van de akkerbouw op de Ugchelse Enk begint al duizenden jaren geleden. Tussen 3400 en 2900 v.Chr. kwamen mensen van de Trechterbekercultuur vanuit Noordoost Europa naar Nederland en brachten de landbouw met zich mee. De meest zuidelijke grens van de Trechterbekercultuur wordt gevormd door de lijn Uddel-Ugchelen, ter hoogte van de Cantharel. Op de hogere delen van de stuwwal werd gewoond, terwijl het lagere gedeelte, door de aanwezigheid van water, geschikt was om dieren te laten grazen en er gewassen te verbouwen zoals tarwe, gerst en vlas.

Lees verder op geheugenvanapeldoorn.nl.

Kunstkast IJzerkuilen Asselseveld

Thema: Industrie | Kunstenaar: Esmee Moen | Locatie: Pomphulweg Assel

“Deze digitale tekening geeft voor mij een evenwicht tussen twee uitersten weer: de natuur en de industrie. Het rechterdeel laat de historische, industriële kant zien van de IJzerkuilen, als een technische blauwdruk. In de linkerkant komt de kleurrijke natuur naar voren die we overal in Hoog Soeren kunnen vinden.”

Historisch verhaal:

In de Vroege Middeleeuwen, tussen de 7e en 12e eeuw, vond er op de Veluwe een grootschalige ijzerproductie plaats. In een periode van enkele eeuwen is meer dan 50 miljoen kilo ijzer gemaakt. Men ontdekte namelijk dat hier relatief eenvoudig, via dagmijnbouw, ijzererts gewonnen kon worden. Deze ijzererts lag, in de vorm van langgerekte aders met klapperstenen, op de oostelijke flanken van de stuwwalruggen (het heuvelige landschap van de Veluwe). Klapperstenen komen normaal diep in de bodem voor. Door opstuwing van gronden in de ijstijd zijn de ‘klappersteen-aders’ op sommige plekken dicht aan de oppervlakte komen te liggen. Door sleuven te graven, werden deze aders aangeboord. Vandaar dat ijzerkuilen in rijen in het landschap voorkomen, zoals ook hier bij het Asselseveld. Op de Veluwe, met name aan de westkant van Apeldoorn, liggen nog duizenden ijzerkuilen.

Lees verder op geheugenvanapeldoorn.nl.

Kunstkast Wenumse Watermolen

Thema : Industrie | Kunstenaar: Bettina Regeling-Cabrera | Locatie: langs fietspad Astaweg, Wenum-Wiesel

“De Wenumse watermolen is één van de oudste molens van Nederland en heeft verschillende functies gehad. De langste tijd werd deze molen gebruikt als  Korenmolen. Met de kracht van het water transformeerde deze molen ( nog steeds) verschillende granen in poeder, in meel.”

Link portfolio/website kunstenaar: https://www.facebook.com/bettinaregelingcabrera/

Historisch verhaal:

De Wenumse Watermolen behoort tot één van de oudste watermolens in Gelderland. Al in het jaar 1313 stond er op deze plek een watermolen. Door de jaren heen heeft de molen verschillende functies vervuld, maar het langste is de molen in gebruik geweest als korenmolen. In 1768 werd de molen door Daniël Daniëlszn. de Jongh, omgebouwd tot kopermolen. Hij was ook degene die de molenvijver (een ‘wijer’) liet graven en de molenbrug liet metselen. In de brug is nog een steen te vinden met zijn signatuur ‘D de J’.

Lees verder op geheugenvanapeldoorn.nl.

Kunstkast Apeldoorns Kanaal

Thema: Water | Kunstenaar: Jeroen Taalman | Locatie: hoek Wilmersdorf – Kanaal Zuid

Toelichting werk: Waterpeil in Apeldoorn Kanaal, Kanaal Noord, Apeldoorn, 2017.

Historisch verhaal:

Waterwegen zijn in ons land lange tijd de belangrijkste transport-wegen geweest. Vanaf de 16e eeuw vond via de Grift scheepvaart plaats, maar er waren ook plannen om de Grift beter bevaarbaar te maken. In de beginjaren stond het Kanaal ook bekend als het Griftkanaal.

Lees verder op geheugenvanapeldoorn.nl.

Kunstkast Het voormalige Badhuis

Thema: Water | Kunstenaar: Wouter Bloemendal | Locatie: hoek Sprengenweg – Badhuisweg

Historisch verhaal:

Het voormalige Badhuis, vroeger gelegen op de hoek van de Badhuisweg en de Sprengenweg, opende in juli/augustus 1883 zijn deuren. Talloze Apeldoorners leerden hier in de loop der jaren zwemmen. In die tijd hadden de meeste huizen geen badkamers als tegenwoordig, dus ging men naar het badhuis om te douchen. Het water werd aangevoerd uit de Dorps- of Badhuisbeek.

In de jaren ’30 werd er gescheiden gezwommen. Het Badhuis had een eerste- en een tweede-klasse bassin, die tegenwoordig het ‘diepe’ en het ‘ondiepe’ bad zouden noemen. Het zwemgedeelte was geopend op alle werkdagen van mei tot oktober, maar op zondagen was het Badhuis altijd gesloten.

Vanwege grootschalige plannen in de directe omgeving voor de bouw van kantoren werd het Badhuis in 1978 gesloopt. Wat nog herinnert is de naam van de straat, de Badhuisweg.

Kunstkast Apeldoornse huisjes

Thema: Dorp | Kunstenaar: Anne-Marie Idema | Locatie: hoek Schotweg – Bartelsweg

“Ik ben altijd op zoek naar inspiratie om een leuke tekening van te maken. Zo teken ik huisjes die ik tijdens mijn wandelingen in Apeldoorn tegenkom, maar ook interieur ideeën en decoratie. Deze Apeldoornse huisjes vielen gelijk op: ze zien er hetzelfde uit, maar zijn stuk voor stuk allemaal verschillend. Door heel Apeldoorn kom je deze typische huisjes tegen, zeker wanneer je er op gaat letten. Ik hoop dat deze kast de buurt opvrolijkt en er met plezier naar wordt gekeken.”

Historisch verhaal:

Vanaf het eind van de negentiende eeuw tot vlak voor de oorlog groeide Apeldoorn van een boerendorp naar een stad. Rond 1900 waren er 25.000 inwoners, rond 1940 waren dat er al 75.000. In deze periode ontstonden in grote, nieuwe wijken verschillende vrijstaande huizen voor arbeiders en middenstanders. Vanwege de groei van het dorp, werden goedkope bouwgronden verkocht en zagen particuliere ondernemers kansen om losstaande woningen te bouwen, soms in series. Deze bijzondere woningen kregen de naam ‘Apeldoornse huisjes’. Hier op de Bartelsweg staat een mooi ensemble.

Lees verder op geheugenvanapeldoorn.nl.

Kunstkast Dorps Loenen

Thema: Dorp | Kunstenaar: Renske Jurriëns | Locatie: De Boerboom – De Hoenderikken, Loenen

“Het werk van Renske Jurriëns (illustrator) is geïnspireerd op de prachtige huizen die rond 1920 werden gebouwd in Loenen en omstreken. Het karakteristieke uiterlijk en de hedendaagse inrichting spreken, voor zowel jong als oud, tot de verbeelding. De grote bomen verwijzen naar de groene leefomgeving waar bewoners van het dorp Loenen zich thuis voelen. Kinderen kunnen bij deze illustratie hun eigen verhaal verzinnen. Wat is er met de vlieger aan de hand? Hoeveel appels en vogels tel jij? Op de website van Renske kun je een bouw- en kleurplaat van het stroomkastje downloaden.

Historisch verhaal:

Apeldoorn is een gemeente van dorpen, met, naast de stad, ook Beekbergen, Beemte-Broekland, Hoenderloo, Hoog Soeren, Klarenbeek, Lieren, Loenen, Radio Kootwijk, Uddel, Ugchelen en Wenum-Wiesel. Veel van deze dorpen hebben een hele oude oorsprong. Zo verschijnt Apeldoorn, als Appoldro, al in 792, in de boeken. Ook Loenen is bijna zo oud en bestaat uit het buurtschap Zilven en Loenen zelf. Beide plaatsnamen komen als Sulvenda en Luona voor in een schenkingsakte uit 838, waarbij Graaf Rodgar het vruchtgebruik van enkele gebieden aan de kerk van Sint Maarten in Utrecht schenkt.

Lees verder op geheugenvanapeldoorn.nl.

Kunstkast Koningslijn

Thema: Oranje | Kunstenaar: Guido Nieuwendijk | Locatie: Sprengenweg

“Mijn ontwerpen zijn een soort pictogrammen. Normaal maak ik schilderijen en muurschilderingen die balanceren op de grens tussen abstractie en figuratie. Vormen zijn wel vaak te herleiden. Voor de kunstkasten ben ik ook zo te werk gegaan. Ik hou er van om simpele uitgangspunten te gebruiken.

Voor de kunstkast Koningslijn heb ik me aan de droge feiten gehouden, namelijk de spoorlijn die naar Het Loo doorgetrokken werd en dat het door Het Koningshuis werd gebruikt. Het ontwerp toont een patroon van de rails en een wiel van een trein. De kleuren , koningsblauw en oranje verwijzen naar Het Koningshuis. 

Maar voor mij, als maker, is dat niet genoeg. Er moet ook spanning en beweging in het ontwerp zitten. De rails lopen niet gelijk, er zit beweging in en het wiel staat net niet in het midden van het linkerdeel. Dat geeft het beeld net dat beetje meer sjeu. Beeldend ontstaan er zo mooie stukjes van kleuren en vlakken die met elkaar spelen.”

Historisch verhaal:

In 1870 werd de Oosterspoorlijn tussen Amersfoort en Zutphen aangelegd en kreeg Apeldoorn een aansluiting op het spoornetwerk. Omdat het spoor helaas niet langs het paleis liep, liet Koning Willem III in 1876 een aftakking maken, de ‘Koningslijn’ die vanaf de oosterspoorlijn liep naar station het Loo (dat inmiddels weer is verdwenen). Hierdoor ontstond er dwars door de westkant van Apeldoorn, rakelings langs de naald, een treinverbinding naar het Loo. De lijn werd in 1887 doorgetrokken naar Hattem (en Zwolle), waarna hij op het traject tussen het paleis en het noorden de bijnaam Baronnenlijn kreeg.

Lees verder op geheugenvanapeldoorn.nl.

Kunstkast Tolhuisje de Tol

Thema: Kruispunt | Kunstenaar: Rasiel Gerritsma | Locatie: De Tol (Deventerstraat)

“Het werk beeldt een kruispunt van schimmeldraden uit. Deze draden bevinden zich in bossen onder de grond, en vormen een netwerk tussen de bomen. Zo kunnen de bomen met elkaar communiceren en elkaar voedingsstoffen sturen.

Het is een mixed-media werk, een kruising tussen analoog en digitaal, en een kruising tussen een heel vrije techniek en een met veel controle.

Kruispunten zijn ontmoetingsplekken tussen twee verschillende paden, zoals de schimmeldraden, maar ook zoals mensen. In beide gevallen zijn kruispunten plekken voor ontmoeting en om elkaar hulp te bieden.”

Link portfolio/website kunstenaar: www.rasielgerritsma.nl / www.instagram.com/rasielgerritsma_illustrations

Historisch verhaal:

Om een impuls te geven aan de weg- en waterbouw begon in 1815 Koning Willem I tol te heffen op rijksstraatwegen. Op een vaste afstand, beginnend 2,5 kilometer vanaf het centrum werd vervolgens op elke 5 kilometer een tolhuisje geplaatst en werd tol geheven. Voor deze tolheffing kon je uitgezonderd worden als je paarden bij je had van het koninklijk huis of als je werkte op een boerderij, een molen of een fabriek op 2,5 kilometer van de tol. Op verschillende plekken in Apeldoorn staan nog tolhuizen of relicten die ernaar verwijzen. Hier, op de splitsing tussen de Deventerstraat en de Zutphensestraat stond ooit tolhuis nummer 14. Nadat het tolhuis, door afschaffing van de tol in 1900, geen functie meer had, is deze in1932 afgebroken. De bijnaam van het Chinees Restaurant (de Tol) en een kunstwerk (de Tolgaarder) op een speelveldje erachter, herinneren nog aan het tolhuisje van weleer.

Kunstkast Atoomschuilkelder Brinkhof

Thema: Veilig | Kunstenaar: Monika Kimenai | Locatie: Brinklaan

“In het centrum van Apeldoorn ligt iets verborgen. Een monsterlijk groot gevaarte onder de grond. Je ziet het alleen nog met zijn oog boven de grond uitsteken alsof het checkt of de kust veilig is. Dat is ook precies waarvoor het gemaakt is. Wanneer bovengronds het gevaar dreigt, maakt het zich klaar om je te verbergen, te verwarmen en te voeden.

Het artwork is opvallend en heeft een lekker hedendaags karakter. Het geeft een duidelijke scheiding tussen het gevaar van de wereld bovengronds, en de veiligheid van de faciliteiten ondergronds. Zo zie je ondergronds een hart, omdat je hoopt dat de mensen die je lief zijn ook veilig zijn. Je ziet de mensen, de naam Brinkhof, de golven voor water, daaronder ventilatieroosters voor lucht, brood voor voedsel en natuurlijk een toilet als knipoog naar de hurktoiletten die nog steeds bestaan. De kaars in de buik van de bunker maakt een veilig middelpunt in een wereld vol chaos. Terwijl het oog boven de grond kijkt of de kust weer veilig is.”

Kunstkast Centraal Beheer

Thema: Stad | Kunstenaar: Vedar Cvetanovic| Locatie: Koning Stadhouderlaan

“Het Centraal Beheer-pand is onmisbaar voor iedereen die Apeldoorn per trein binnenkomt of verlaat. De jaren van leesgstand hebben hun tol geëist op het uiterlijk, maar dit maakt het gebouw zeker niet minder fotogeniek. Zoals zo vaak het geval in Apeldoorn, komt dit stadsbeeld het best tot zijn recht vanuit vogelperspectief. Door een uitsnede te maken van een grotere foto wordt het herhalende patroon nog meer benadrukt. Architectuurfotografie is spelen met licht, standpunt en brandpuntafstand om zo elementen van gebouwen te benadrukken.

Historisch verhaal:

Toen het Amsterdamse verzekeringsbedrijf Centraal Beheer eind jaren ’60 plannen maakte om te verhuizen naar Apeldoorn, was dat meer dan een beetje belangrijk voor de gemeente. In de stadsvisie die het Apeldoornse stadsbestuur had ontwikkeld en waarin al miljoenen waren geïnvesteerd, was de vestiging van grote kantoren in het Apeldoornse centrum een cruciaal element. De gemeente had vele hectares grond opgekocht en was ook al gestart met het slopen van de bestaande bebouwing. Met de vestiging van kantoorbedrijven wilde het echter nog niet echt vlotten.

Lees verder op geheugenvanapeldoorn.nl.

Kunstkast Sanatorium Beekbergen

Thema: Groen | Kunstenaar: Stella Abraas | Locatie: Loenenseweg Beekbergen

Op het canvasdoek heb ik de skyline van Apeldoorn geschilderd als het groene hart van de Veluwe. De bomen op de achtergrond zijn met stippen verf erop gezet en vormen samen de bossen rondom Apeldoorn. De roofvogel waakt over deze mooie stad in het groen.

Historisch verhaal:

Bijkomen op de Veluwe met zijn rust en gezonde boslucht is vanaf het midden van de 19e eeuw in trek. Daarom is van oudsher de gemeente Apeldoorn rijk aan gezondheidsinstellingen. In 1910 kwam daar het Sanatorium in Beekbergen bij. Net als vele andere sanatoria was deze gericht op de bestrijding van tuberculose. In het familiesanatorium verbleven voornamelijk Rotterdammers met hogere functies die niet naar een volkssanatorium wilden, maar ook het geld niet hadden voor een kuur in het buitenland. Op de plek is nog steeds een gezondheidsinstelling aanwezig (het Immendaal, gebaseerd op de streeknaam Immenberg) en het gebouw staat immer centraal op het terrein.

Kunstkast Vakantieparken Hoenderloo

Thema: Groen | Kunstenaar: Anneke Damstra | Locatie: Woeste Hoefweg vlakbij kruising Krimweg in Hoenderloo

“Recreëren in het groen: Het symbool van de Veluwe en Het symbool van Nederland vormen een koppel. De rijke symboliek kan je zien als een verstarring van patronen evenals een verbinding van ideeën. In de omarming van de Veluwe worden heldere Hollandse denkwolken mogelijk.

Historisch verhaal:

Vanaf de negentiende eeuw wordt de Veluwe een populaire trekpleister voor vakantiegangers. Ook verschillende schrijvers en kunstenaars voelden zich aangetrokken door de Veluwe. Door de verhalen van de schrijvers, de landschapschilderijen van de kunstenaars en de groeiende aandacht voor de heilzame werking van de natuur viel de Veluwe bij gegoede burgers uit het westen op als uitstapje of als heilzaam verblijf. Met de nieuw aangelegde spoorlijn is de regio vanuit het westen ineens per trein bereikbaar.

Lees verder op geheugenvanapeldoorn.nl.

Kunstkast Beekbergerwoud

Thema: Veluwe | Kunstenaar: Roel Ottow | Locatie: Woudweg Beekbergerwoud

“Dankzij fantasie en denken kunnen we soms verder reizen dan we voor mogelijk hadden gehouden. En ondertussen zijn we blij met de al bestaande technische mogelijkheden. Waar zouden we nog zijn zonder stroom?

De tekening is gemaakt met acrylverf.”

Historisch verhaal:

Even ten zuiden van Apeldoorn ligt het Beekbergerwoud, ook wel ‘het Woud’ of ‘Het Elsbos’ genoemd. Ooit was dit het laatste oerbos van Nederland, zo’n 8.000 jaar bleef het Beekbergerwoud ongeschonden. Het woud bestond uit zowel zandige droge verhogingen met eiken en beuken, de horsten, als uit vochtige tot zeer natte op een tot twee meter dikke veenlaag groeiende moerasbossen met zeer zware zwarte elzen en essen. In de negentiende eeuw was het woud meer dan een kilometer breed en twee kilometer lang.

Lees verder op geheugenvanapeldoorn.nl.

Kunstkast De Torenberg

Thema: Veluwe | Kunstenaar: Marlies Musch | Locatie: Amersfoortseweg vlakbij wildpark Het Aardhuis

“Ik ben geboren en getogen in Apeldoorn en als kind was ik al geraakt door het landschap rondom De Torenberg. Vanuit de donkere, dichte bossen sta je ineens in een prachtig wijds heuvellandschap met vol zicht op de heidevelden en mooie luchten. De Veluwe op haar mooist!

Deze collage bestaat uit gescheurde stukjes papier uit oude tijdschriften.

Met mijn kleurrijke collages creëer ik een mogelijkheid om even los te komen van de alledaagse realiteit. Ik scheur, knip en plak plekken waar ik graag zou willen zijn en waar ik me fijn en veilig voel.”

Historisch verhaal:

De Torenberg ligt ongeveer halverwege de Echoput en Het Aardhuis. Een echte berg is het niet, maar met een hoogte van 107 meter boven NAP, heb je vanaf dit punt toch een indrukwekkend uitzicht op de omgeving: het landschap van de Veluwe. Het is dan ook het hoogste punt binnen de gemeente Apeldoorn.

Lees verder op geheugenvanapeldoorn.nl.

Bron: geheugenvanapeldoorn.nl. Foto’s via Gemeente Apeldoorn