Mysteries opgelost: dit is hoe je vroeger in Amsterdam iemands huis vond zonder huisnummers

In de 17e eeuw bestonden huisnummers nog niet in Amsterdam. Je kunt je voorstellen dat het knap lastig kon zijn om iemand te vinden of te vertellen waar je woonde. Daar werd iets op bedacht.

In de gevel werden speciale gevelstenen gemetseld. Bijvoorbeeld een waterpomp, een zwart schaap of een melkmeisje. Als iemand dan vroeg waar je woonde, zei men zoiets als: “In het zwarte schaap, naast de waterpomp of tegenover het melkmeisje.”

De afbeeldingen van gevelstenen hadden vaak te maken met de dienst die in het pand verleend werd. Ze bevatten toespelingen van de naam van de bouwer of verwezen naar de herkomst van de eigenaar. Eigenlijk waren het de voorlopers van reclameborden.

Nooit verhuizen

Een probleem werd het als een familie, bedrijf of persoon verhuisde. Het hele systeem zou daardoor in de war raken, want mensen wisten nou eenmaal dat jij naast of tegenover de bakker woonde. De gevelsteen bleef dan ook zitten na verhuis van de bakker. Om verwarring te voorkomen.

Nou was een routeplanner in die tijd sowieso ontzettend verwarrend. Het zag er ongeveer zo uit:

“Ga de straat uit waar je rechts de bakker hebt. In de volgende straat ga je naar de kapper en vraag naar het huis met de scheerkwast. Daar ga je naar links totdat je een huis ziet met een leeuw op de dakgevel. Vraag daar in de buurt naar het huis met de gevelsteen waar een ladder op staat, drie huizen daarnaast wonen wij.”

Tekst gaat verder onder de foto’s>

2

Waardevol

Gevelstenen zijn waardevol en bijzonder. Ze bevatten informatie over cultuur, economie, religie en politiek van lang geleden. Het is dus van onschatbare waarde om deze stenen te behouden.

Er is een speciale vereniging in Amsterdam (VVAG: Vereniging Vrienden van Amsterdamse Gevelstenen) om deze gevelstenen te behouden, te restaureren en soms zelfs terug te vinden. Want gevelstenen werden vroeger ook wel gestolen en weer doorverkocht. Teruggevonden stenen blijven daarom soms achter zonder verdere informatie.

De stichting gaat op zoek naar de geschiedenis achter de stenen en probeert ze hun juiste informatie weer terug te geven. Ook zijn er veel gevelstenen in de loop der jaren gerestaureerd en ingekleurd. Op een speciale website heeft de stichting de stenen inzichtelijk gemaakt met een foto zodat ze door iedereen te bekijken zijn. Dat overzicht vind je hier.

Bronnen:
gevelstenenvanamsterdam.nl