Amersfoorts mysterie: wat is een vetgasfabriek en waarom heeft Amersfoort er last van?

Misschien heb je er al eens over gehoord, maar waarschijnlijk is dit de eerste keer dat je de term ‘Vetgasfabriek’ hoort. Maar wat is een vetgasfabriek eigenlijk en waarom heeft onze stad nog steeds last van de gevolgen ervan? We zochten het uit:

Tussen 1910 en 1957 maakten de treinen gebruik van gasverlichting. Dit gas werd gemaakt in vetgasfabrieken. Zo’n vetgasfabriek stond ook in Amersfoort, vlakbij het Piet Mondriaanplein. Hier werd olie verhit om een brandbaar gas op te vangen. Behalve dit gas, kwam er ook olie en teer vrij, een afvalstof die toen werd gedumpt in ondergrondse bassins op drie locaties rondom het Piet Mondriaanplein. Deze bassins zijn sindsdien gaan lekken, waardoor er ruim achtduizend ton olie in de grond terecht is gekomen.

Sanering

In 1995 werd gemeten dat het Amersfoortse grondwater elk jaar meer verontreinigd raakte als gevolg van de lekkende bassins. In 2000 is een saneringsplan ontwikkeld door de SBNS (Stichting Bodemsanering Nationale Spoorwegen). In 2013 is er tijdens de bouw van de kantoorpanden aan het Piet Mondriaanplein, een soort ondergrondse dam gebouwd om de verontreinigde grond heen. Door die dam kunnen de teer en olie zich niet verder verspreiden. Rondom de troep is een wand geplaatst zodat de grond niet verder van verontreinigen. In de video van SBNS wordt uitgelegd hoe dat is gedaan.

De tekst loopt door onder de video

182 putten

“Het plaatsen van die dammen was een beheersmaatregel”, vertelt Huub Bluijs, de projectleider voor het project om de grond te saneren. “Onder de olievlek ligt een kleilaag die de olie tegenhoudt, maar het was geen oplossing voor het probleem.”

Want behalve het indammen van het probleem, moet de grond ook gereinigd worden. Daarvoor zijn een flink aantal putten aangelegd door saneringsbedrijf SUEZ. “182 stuks in totaal. De olievlek moet je zien als een soort ovaal. Om die te reinigen is er een raster met putten aangelegd.” De putten liggen op zowel de openbare weg, als op het spoorterrein. “Ze maken deel uit van het systeem dat SUEZ gebruikt om de olie uit de grond te onttrekken.”

Vloeibare teer

Op 15 juni 2020 is SUEZ begonnen met de eerste stappen van het saneren van de bodem. Een flinke klus, gezien er zo’n achtduizend ton olie onder de grond is verdwenen. Op 8 maart 2021 is de eerste achthonderd liter uit de grond verwijderd als eerste veldproef. Daarbij zijn tien filters ingezet als test. Vandaag de dag is het hele systeem met circa 250 filters opgestart. De sanering moet klaar zijn in september 2026.

Kijk voor meer informatie op de website over dit project: vetgasfabriekamersfoort.nl